De zeven gemeenten in Openbaring

In de Romeinse provincie Asia, op de westkust van het tegenwoordige Turkije, liggen de restanten van de zeven steden, waarvan de apostel Johannes de brieven schreef die we vinden in Openbaring 2 en 3.
In deze bijbelstudie proberen we lessen te trekken uit de toenmalige zeven gemeenten van Asia.

Het is een reis door de geschiedenis, die ons gevaar én triomf laat zien in de gemeente van God.

In Openbaring 2 en 3 zijn de waarschuwingen helaas werkelijkheid geworden: de gemeente in Efeze - de stad waar Johannes begraven is - heeft de eerste liefde verlaten.

De gemeente van Smyrna, zo lezen we in de brief van Johannes, heeft het niet makkelijk. Zij maakt een verdrukking door.

Pergamum, een andere zeer oude stad, ligt prachtig op een berg. Maar Johannes is niet zo lovend over de locatie, want de gemeente van Pergamum woont vlakbij de 'troon van satan'.

De gemeente in Tyatira wordt geteisterd door de 'vrouw Izebel'.

In het oude Sardis zien we een kerkje dat triomfantelijk tegen de oude Artemistempel is aangebouwd. Het christendom heeft het gewonnen van het heidense geloof. Zo zou je denken. Maar uit de brief van Johannes blijkt, dat de gemeente in Sardis levend dood is.

De gemeente in Filadelfia komt er goed van af, maar zij heeft slechts 'kleine kracht'.

Water was ook in de klassieke tijd van levensbelang. Bij de oude stad Laodicea liggen nog de resten van de aquaducten. Zij voerden het lauwe water aan uit Hiërapolis. Net als dat water typeert Johannes de gemeente van Laodicea als lauw en smakeloos. We reizen ver terug in de tijd. Maar van elk van deze gemeenten kunnen we ook vandaag veel leren!

We hebben gezien, dat hoofdstuk 1 een inleiding is tot het eigenlijke boek Openbaring. Met Openbaring 2 begint nu de profetie met de zeven brieven aan de zeven gemeenten en tot aan het eind van hoofdstuk 22 hebben we met profetie te doen, zoals Johannes ook duidelijk vaststelt, als hij aan het einde zegt: “Ik betuig aan een ieder, die de woorden der profetie van dit boek hoort,” en even verder: “en indien iemand afneemt van de woorden van het boek van deze profetie” (Openbaring 22: 18 en 19)


Er is dan ook geen enkele reden om te twijfelen aan de bedoeling en betekenis van deze zeven brieven. Zijn zij alleen bedoeld voor de toen bestaande gemeenten, of ligt er in deze brieven een profetie verborgen die wij door de Heilige Geest kunnen ontdekken?


Alleen al door de steeds herhaalde raad die de Heer geeft met de woorden: “Wie een oor heeft, die hore, wat de Geest tot de GEMEENTEN zegt,” kunnen we afleiden, dat alle gemeenten van alle tijden in deze brieven worden aangesproken en voor degenen die het boek Openbaring nog niet zo goed kennen, zal zeker tijdens de bestudering van de brieven heel duidelijk worden, dat hun betekenis veel verder reikt dan de plaatselijke gemeente.


De zeven brieven zijn gericht:

1. Aan de zeven lokale gemeenten van toen.

2. Aan alle gemeenten van alle eeuwen.

3. Aan iedere christen persoonlijk.


De profetische betekenis van elke brief heeft te maken met een speciale periode in de kerkgeschiedenis, zoals uitvoerig zal blijken bij de behandeling van iedere gemeente.


Nu alvast een overzicht van de kerkgeschiedenis, zoals die in de brieven wordt geprofeteerd.


Zeven is het getal van de volheid: de zeven gemeenten vormen samen de gehele periode van de gemeente:

1. Efeze. De apostolische gemeente
2. Smyrna. De vervolgde gemeente
3. Pergamos. De wereldse gemeente
4. Thyatira. De heidense gemeente
5. Sardes. De protestantse gemeente
6. Philadelphia. De herboren gemeente
7. Laodicea. De afvallige gemeente

We kunnen deze tijdperken niet altijd met jaartallen vastleggen, te meer, daar de meeste perioden elkaar ook overlappen.


Deze zeven brieven zijn geschreven door de Heer Jezus Christus zelf en daarmee onderscheiden ze zich van de brieven, geschreven door de apostelen. Het direkte spreken van Jezus in deze brieven is uniek, daarom is het goed er zeer veel aandacht aan te schenken.


De brief aan de gemeente te Efeze. Openbaring 2:1-7.
De Apostolische periode van 33 tot ongeveer 100.

Efeze was een zeer moderne en grote stad. We moeten in gedachte houden, dat Efeze bepaald geen “derde wereld”-stad was, zoals we die nu kennen. Efeze was een mooie, moderne stad met heel veel luxe en rijkdom, ook een stad met een grote groep hoogst ontwikkelde mensen. Plinius, de stadhouder van Bithynië, noemde Efeze: "Het Licht van Asia".

Anderzijds werd de stad ook “De kermis der ijdelheid” genoemd.
De geschiedenis leert ons, dat hoge welvaart en rijkdom gepaard gaan met grote zedeloosheid en misdaad en dit was ook het geval met Efeze.


De naam van de stad geeft ook haar karakter aan, want Efeze betekent: “de begeerde”.

In Handelingen 18, 19 en 20 lezen we over deze christengemeente in deze verdorven stad. Apollos, geholpen door Priscilla en Aquila, was de evangelist die in Efeze begon en later kon Paulus op dit fundament verder bouwen.


Paulus bracht hen het volledige Evangelie van bekering, waterdoop en vervulling met de Heilige Geest als grondslag voor een leven uit de volheid, waarin plaats was voor tongentaal, profetie en grote wonderen en tekenen.
Na Antiochië werd Efeze de belangrijkste zendingsgemeente.
Efeze was een voorbeeld van een gemeente, zoals de Heer had bedoeld: een krachtige openbaring van het koninkrijk van God in deze slechte wereld.

Paulus heeft deze gemeente twee jaar lang gediend en later heeft de apostel Johannes er ook vele jaren gewoond.
Wat moet het voor jong en oud een ongelooflijk voorrecht zijn geweest om door deze twee mannen van God te worden onderwezen in het geloof. Wie in die gemeente om raad verlegen was, kon de hulp inroepen van een èchte man Gods…

Deze gemeente kende ook vervolging. Denk maar eens aan Demetrius (Handelingen 19:17-20) En waar vervolging is, komt ook opwekking.
De mensen die tot geloof kwamen, braken volkomen met hun heidens verleden.
Door Gods Geest werden zij zodanig overtuigd, dat zij schuld beleden en kwamen uitspreken, wat zij gedaan hadden! Bovendien verbrandden zij alle toverboeken en we kunnen ons voorstellen, dat de gemeente die dag een geweldig feest beleefde ! Er werd maar liefst voor zo’n 30.000 euro aan boeken verbrand !

Zo’n gemeente kan niet stuk, zouden we denken.

Van de oorspronkelijke stad Efeze is echter niets meer over: een giftig moeras is er voor in de plaats gekomen en van de gemeente is helaas geen spoor meer te bekennen. Het enige wat van deze gemeente nog te vinden is, zijn de vruchten van haar zendingsarbeid.
De brief van Jezus aan deze gemeente verklaart de reden, waarom het zo slecht is afgelopen.


Openbaring 2:1. “Schrijf aan de engel van de gemeente te Efeze: Dit zegt Hij, die de zeven sterren in Zijn rechterhand houdt, die tussen de zeven gouden kandelaren wandelt.”


Jezus richt zich in de eerste plaats tot de engel van de gemeente. We weten dat engelen “worden uitgezonden ten dienste van hen, die het heil zullen beërven”(Hebr.1:14) maar we beseffen ook allen, dat er geen hemelse engelen voorgaan in onze gemeenten en daarom moeten we dit anders verklaren.

Engel kan ook vertaald worden met boodschapper. De engel van de synagoge was de voorzanger, een van de leiders. De engel van de plaatselijke gemeente is de opziener, de verantwoordelijke dienstknecht van God, de man, die duidelijk de geestelijke leiding heeft, weliswaar samen met de oudsten (ouderlingen) en diakenen, maar die toch herkend wordt als de eindverantwoordelijke persoon.


We moeten goed in het oog houden dat dit niet een model is, dat naast vele andere modellen kan voorkomen, maar dat Jezus, de Heer van de gemeente, het duidelijk zo stelt. Jezus bereikt de gemeente door de “engel”, de verantwoordelijke boodschapper, aan te spreken.


Iedere gemeente heeft een krachtige, geestelijke leider nodig die als hoogste opdracht heeft de gemeente te DIENEN.


Vers 1. “Dit zegt Hij, die de zeven sterren in zijn rechterhand houdt.”


De zeven sterren zijn de engelen der zeven gemeenten (1:20)
Een door God geroepen leider van de gemeente, of we hem nu voorganger, pastor, herder of opziener noemen, heeft een grote verantwoording op zijn schouders en wordt veelal meer geconfronteerd met problemen in zijn gemeente dan een gemeentelid zich kan voorstellen.

Het is dan ook een grote bemoediging te weten, dat Jezus zelf zijn leiders in zijn krachtige rechterhand vasthoudt.
De grondtekst zegt eigenlijk, dat Hij de sterren heel stevig vasthoudt. Wat kan men in dit opzicht nog meer wensen: de leiders van de plaatselijke gemeenten zijn in goede handen: in de rechterhand van Jezus.
Gemeenteleden behoren dit zeker te respecteren.


Vers 1b. “….die tussen de zeven gouden kandelaren wandelt.”

Jezus is altijd bezig zijn gemeente te bouwen en te bewaren. Hij is nooit veraf, maar steeds in de gemeente aanwezig. Hij wandelt onder ons. “Waar twee of drie vergaderd zijn in mijn naam, daar ben Ik in het midden van hen.” Matth. 18:20.
Dat de kandelaren van goud zijn, heeft ook een profetische betekenis, want goud verwijst in de profetie naar God in Zijn hemelse grootheid. De gemeente is dan ook geen aardse instelling, maar de openbaring van God op deze goddeloze wereld.


Vers 2a. “Ik weet uw werken en inspanning en uw volharding en dat gij de kwaden niet kunt verdragen en hen op de proef gesteld hebt, die zeggen, dat zij apostelen zijn, maar het niet zijn, en dat gij hen leugenaars hebt bevonden.”


De geestelijke activiteiten van de gemeente in deze periode waren geweldig groot: de 12 apostelen (zij worden in het boek Openbaring de twaalf apostelen van het Lam genoemd), zijn naar vele landen gegaan om het Evangelie te prediken; de gemeente van het Efeze-tijdperk was zeer actief.
Om een voorbeeld te geven: de apostel Thomas heeft het Evangelie gebracht in Zuid-India. Hij overtuigde de vrome hindoes door wonderen en tekenen en nu nog is daar de Mar Thoma-kerk.

Thomas werkte voornamelijk in Kerala, de zuidwestelijke staat in India. Het christendom heeft daar heel aantoonbaar grote vooruitgang gebracht.

In het begin van de tachtiger jaren, toen ik –Jan Willem- met mijn vrouw Wilma daar verbleef om onze dochter ter adoptie op te halen, was daar 2% christen. Of het nu nog zo is weet ik niet, maar toen leefden christenen, hindoes en moslims in verdraagzaamheid samen.

De laatste ca. 80 jaar begon merkwaardigerwijs de grote opwekking in Kerala en zijn tientallen zendelingen vanuit deze streek over geheel India uitgegaan.

De eerste christengemeente was een zendingsgemeente en zo zou het altijd moeten zijn.
Jezus waardeert haar werken, inspanning en volharding.
Alles wat de gemeenten voor Hem doen, wordt door Hem op hoge prijs gesteld.


Vers 2b. “…..En dat gij de kwaden niet verdragen en hen op de proef gesteld hebt, die zeggen, dat zij apostelen zijn, maar het niet zijn, en dat gij hen leugenaars hebt bevonden.”


Er zijn maar twaalf apostelen van het Lam, niet meer en niet minder. Openb.21:14:
14 De stadsmuur had twaalf grondstenen, met daarop de namen van de twaalf apostelen van het lam.

Behalve de twaalf apostelen van het Lam, heeft Jezus ook vele apostelen aan de gemeente gegeven.
Op de twaalf fundamenten staan –zoals hierboven aangegeven- de namen van de twaalf apostelen van het Lam.
Die hoge eer ontvangen zij als grondleggers van het Christendom!


Voor de apostelen van de gemeente heeft Jezus een andere wijze om hen te eren, zoals voor iedere gelovige: onze werken voor Christus zullen aan ons openbaar zijn, zoals we later zullen zien in hoofdstuk 19:8.


“…..En Hij heeft zowel apostelen als profeten gegeven, zowel evangelisten als herders en leraars”. Efeze 4:11


De apostelen van de gemeente zijn de grondleggers van nieuwe gemeenten en we zouden niet zo schuw moeten zijn om deze titel op de juiste wijze te gebruiken.
Een eenvoudige gelovige die het in zijn hart heeft ontvangen om in zijn kleine dorp een gemeente te stichten en die daarin duidelijk wordt bevestigd, is de apostel van deze nieuwe gemeente. Dit is de juiste Bijbelse benaming, ook al betreft het een eenvoudige dienstknecht van God.


De Bijbel noemt een aantal apostelen:
Hebreeën 3:1 – Jezus.
Handelingen 14:4 – Paulus en Barnabas.
Galaten 1:19 – Jacobus.
Romeinen 16:7 – Adronicus en Junias.
Philippenzen 2:25 –Epaphroditus.


We zouden hier vele namen aan kunnen toevoegen, zoals Willibrord en Bonifacius, maar ook William Carey en P.M.Samuel en zo heeft ieder land zijn eigen apostelen, grondleggers van de gemeente, grote en kleine, bekende en onbekende.


In de tijd dat Johannes op Patmos was, was er strijd in de gemeente van Efeze: de apostelen van het Lam waren heel oud of reeds overleden en nu komen er broeders naar voren die van zichzelf zeggen, dat zij een bediening hebben, dat zij apostelen zijn….
Gelukkig werden deze mannen beproefd: het is trouwens heel gevaarlijk om van jezélf te zeggen, dat je geroepen bent tot een bediening en helaas horen we dat zo vaak! Zoiets moet eenvoudig blijken uit wie en wat je bent in de Heer en dan herkent de gemeente een bediening en pas daarna wordt men ook érkent.
De gemeente van Efeze ontmaskerde deze mannen als leugenaars.
In Efeze had men de moed deze lieden te ontmaskeren en niemand minder dan Jezus zelf spreekt daar zijn waardering over uit.


Vers 3. “…..en gij hebt volharding en gij hebt verdragen om mijn Naams wil en gij zijt niet moede geworden.”


Denk eens even in onder welke omstandigheden deze christenen moesten leven !
Zij moesten weerstand bieden aan alle verleidingen en zonden, waarin velen vroeger hadden geleefd.
Zij moesten de spot en de hoon verdragen van de heidenen.
Zij werden niet moe om te getuigen en te volharden in hun pogingen anderen voor Jezus te winnen en gedurende deze periode is de gemeente dan ook geweldig gegroeid.Jezus is dan ook oprecht blij met deze gemeente.


Vers 5. “Maar Ik heb tegen u, dat gij uw eerste liefde verzaakt hebt.”


Na de waardering komt nu de bestraffing: jullie zijn niet meer zoals vroeger; jullie leven niet meer bewust uit de genade die Ik aan het kruis heb gebracht! Je gelooft het wel, maar je beleeft het niet !


Heel vaak wordt op bijbelstudies de vraag gesteld: Wat houdt de eerste liefde nu eigenlijk in?
Mensen die nogal suggestief zijn, passen zo’n passage direkt op zichzelf toe en vragen zich dan af: heb ik mijn eerste liefde verlaten? Is het wel goed met mij?


Het is niet zo moeilijk hierop een eenvoudig antwoord te geven: De eerste liefde is de liefde ván God…tót ons en daarom kunnen we beter deze vraag stellen: “Is Gods liefde het uitgangspunt van mijn geloofsleven of verwaarloos ik deze liefde? Bouw ik op Hemzelf of hanteer ik andere normen?”.
Omdat Hij ons eerst heeft liefgehad, heeft Hij ons door zijn liefde getrokken en overtuigd. Zijn liefde is dè bron van onze wedergeboorte, dè bron van ons christenzijn en wij moeten vanuit deze bron van liefde leven en werken als gelovigen.


DE BRON VAN ONZE REDDING IS DE LIEFDE VAN GOD !
Wat zou de gemeente er heel anders uit zien, als alle christenen zich steeds bewust zouden zijn: GOD HOUDT VAN MIJ !!


Zodra we deze bron verwaarlozen, gaan we verachteren en verliezen we het enige en juiste motief voor ons geloofsleven. De zonde krijgt zo een kans in ons leven.


De eerste brief van Johannes is een uitvoerige beschrijving van deze liefde van God en als we de tijd nemen om deze brief eens heel rustig en aandachtig te lezen en te herlezen, komen we onder de indruk van wat Johannes’ diepste geloofsfundament was: de liefde van God Zelf. En God heeft deze liefde openbaar gemaakt door het zenden van Zijn Zoon.


In het algemeen zouden we ook kunnen antwoorden: Als we diep in ons hart beleven, dat de liefde die God Zelf voor ons heeft, de grondslag voor ons geloofsleven is, dan staan we in de eerste liefde. Gods liefde wordt openbaar in Jezus Christus en als Jezus echt nummer EEN is in uw/jouw en mijn leven en u/jij en ik leven uitsluitend vanuit de genade die de Heer Jezus voor ons aan het kruis verwierf, dan hebben u/jij en ik onze eerste liefde behouden en dit wordt openbaar door onze gehoorzaamheid aan Hem.


Vers 5a. “Gedenk dan van welke hoogte gij gevallen zijt en bekeer u en doe weder uw eerste werken.”


Er is altijd een mogelijkheid tot terugkeer ! Jezus zelf zegt ons dit en als we ergens gefaald hebben, is er volledig herstel mogelijk:“Indien wij onze zonden belijden, Hij is getrouw en rechtvaardig om ons de zonden te vergeven en ons te reinigen van alle ongerechtigheid.”1 Joh. 1:9.


Een christen die in de eerste liefde wandelt, behoudt zijn overwinnings-leven door korte metten te maken met zijn fouten en hij haast zich schuld te belijden aan de Heer en zijn naaste, als hij ergens faalt.


Vers 5b. “Maar zo niet, dan kom Ik tot u en zal uw kandelaar van zijn plaats wegnemen, indien gij u niet bekeert.”


De eerste apostelen zijn overleden en binnen enkele jaren daarna raakt de gemeente al in verval…triest…heel triest. En helaas…tot op heden gebeurt nog steeds hetzelfde met vele gemeenten die in een opwekking geboren zijn en worden voortgezet door leiders die hun eerste liefde hebben verlaten of geen echte roeping hebben.


Vele kerken zijn vervallen tot organisaties van rituelen met veel pracht en praal, maar de kandelaar is weggenomen…Jezus is niet meer in hun midden.

Van de oorspronkelijke gemeente te Efeze is dan ook niets meer over !!

Paulus heeft de gemeente van Efeze gediend tot ongeveer het jaar 60 en bij zijn afscheid heeft hij ze onder tranen gewaarschuwd voor de gevaren van afval. Hand. 20:29-31: 29. Ik weet dat er na mijn vertrek woeste wolven bij u zullen binnendringen, die de kudde niet zullen ontzien. 30 Uit uw eigen kring zullen mensen voortkomen die de waarheid verdraaien om de leerlingen voor zich te winnen. 31 Wees daarom waakzaam en vergeet niet hoe ik ieder van u drie jaar lang dag en nacht onder tranen steeds weer raad heb gegeven.


Vers 6. “Doch dit hebt gij, dat gij de werken der Nicolaïeten haat, welke ook Ik haat.”


Nikolaüs was een Jodengenoot, een proseliet, een heiden, die tot het Jodendom was toegetreden. Hij kwam uit Antiochië. Hij behoorde tot de zeven dienaren die aangesteld werden in de eerste christengemeente te Jeruzalem. Hand. 6:5:
Alle leerlingen stemden met dit voorstel in. Ze kozen Stefanus, een diepgelovig man, die vervuld was van de heilige Geest, en verder ook Filippus, Prochorus, Nikanor, Timon, Parmenas en Nikolaüs, een proseliet uit Antiochië.

Uit de betekenis van zijn naam kunnen we afleiden, wat er met hem gebeurde. “Nikao” betekent veroveren en “laos”is het grondwoord waarvan ons woord leken is afgeleid.


Wij spreken bij de oosterse kerken en de rooms-katholieke kerk over de “geestelijkheid”, de “clerus” en de "leken”.
Nikolaüs begon goed, anders was hij niet verkozen geweest, maar hij kon de verleiding niet weerstaan om te gaan regeren, in plaats van te dienen en om zijn plannen te kunnen uitvoeren, nam hij een plaats in boven de gemeente en ging hij op een onbijbelse, wereldse manier regeren.


In Mattheüs 20:20-28 lezen we over hetzelfde probleem: Jacobus en Johannes wilden ook zo graag een plaats boven de anderen, maar ze kregen te horen: “Wie onder u groot wil worden, zal uw dienaar zijn en wie onder u de eerste wil zijn, zal uw slaaf zijn.”
God ziet het hart aan en Hij weet wat onze motivaties zijn. Aan de buitenkant kan men dat niet zien en twee mensen kunnen precies hetzelfde doen, maar wel vanuit een totaal verschillende bedoeling.


Vers 7a. “Wie een oor heeft, die hore, wat de Geest tot de gemeenten zegt.”


Deze uitspraak geeft onomstotelijk aan, dat iedere gemeente en iedere gelovige van alle tijden wordt aangesproken met deze brief en dat wij allen lering kunnen trekken uit wat Jezus tot de gemeente van Efeze zegt.


Vers 7b. “Wie overwint, hem zal Ik geven te eten van de boom des levens, die in het paradijs van God is.”


In het paradijs van Genesis 2 stond de boom van het leven in het midden van de hof. Genesis 2:9.
Wie daarvan zou eten, zou eeuwig leven ontvangen en God heeft in Zijn genade Adam en Eva uit de hof verwijderd, opdat zij niet van deze boom zouden eten en voor eeuwig zondaars zouden blijven. Genesis 3:22.

In het paradijs van God mogen de overwinnaars straks eten van de boom van het leven, opdat zij tot in alle eeuwigheden zonder zonde met Christus mogen regeren.


Dit is de beloning voor de overwinnaars en tegelijk een aanmoediging om in de overwinning van Christus te leven en te volharden in het geloof.

De vervolgde Gemeente. Van ca. 95 tot 312.

Tot Christus komen kost ons niets. Christus volgen kost ons iets. Christus dienen kost ons…..ALLES.

Deze kernachtige uitspraak kunnen we bewezen zien in het leven van Gods kinderen tijdens de periode van Smyrna.
Deze periode begint ongeveer 100 jaar na Christus en eindigt in het jaar 312. Het einde van de periode staat vast, maar sommige Bijbelleraren laten deze periode pas beginnen in het jaar 120 na Christus.
De verbanning van de apostel Johannes aan het eind van de eerste eeuw lijkt ons een beter begin en eigenlijk kunnen we deze periode ook laten beginnen met de terechtstellingen van Paulus en Petrus.


Smyrna en Efeze overlappen elkaar en het is beter niet alles zo rekenkundig vast te willen leggen. Het gaat om de profetie en niet zo zeer om de jaartallen.

Het meest opmerkelijke van deze gemeente is, dat Christus alleen maar lof heeft voor de christenen in Smyrna en geen enkel verwijt.

De brief aan Smyrna is kort en krachtig. De verhouding tot de Heer is zo intens en goed, dat er ook niet veel woorden nodig zijn. We zullen later zien, dat de slechtste gemeente de langste brief krijgt !

De naam Smyrna heeft ook een profetische betekenis. Het woord Smyrna is afgeleid van mirre, een geurig kruid.
Als men met een stuk hout op een bosje mirre slaat, komt de heerlijke geur naar buiten.


Dit is een beeld van de duizenden martelaren die om Christus wil gedood werden.
Het opvallende is, dat hun voorbeeld, hun “geur”, de reden werd, dat vele duizenden zich bekeerden en de plaats van de martelaren innamen.
We kennen allen wel de historische uitspraak van kerkvader Tertullianus: “Het bloed der martelaren is het zaad van de kerk.”

Smyrna bestond al heel lang voor de apostolische tijd. Ongeveer 700 jaar voor Christus werd de stad in een oorlog vernield, maar op bevel van Alexander de Grote werd zij weer herbouwd.

Smyrna (nu dus: Izmir) werd dan ook een van de mooiste en rijkste steden van Asia. Er was daar een ongelooflijke weelde en zoals het ook in onze hedendaagse wereld is, was er tegelijkertijd bittere armoede.


De christenen behoorden meer tot de armen en bovendien werden zij vaak beroofd van alles, was zij bezaten.Voor hen was Hebreeën 10:34 van toepassing: “Want gij hebt met de gevangenen mede geleden en de roof van uw bezit blijmoedig aanvaard, want gij wist, dat gij zelf een beter en blijvend bezit hebt.”


De tegenstelling tussen rijk en arm is al heel oud.
De oude wijsgeer Plato zei eens: “Iedere stad bestaat uit twee steden: de stad van de armen en de stad van de rijken en er is een voortdurende burgeroorlog tussen deze twee steden.”

Schrille tegenstellingen: enerzijds de verkommerende armen in de sloppenwijken en anderzijds overdaad. De Romeinse stadhouder Plinius vertelt over een bruid uit Smyrna die een japon aan had met zoveel juwelen, dat haar kleding op meer dan anderhalf miljoen euro werd geschat !


Smyrna werd wel “de glorie van Asia” genoemd. De stad was heel modern gebouwd met brede, rechte straten. Langs de hoofdstraat, de zogenoemde : “Gouden Straat”, waren de schitterende tempels gelegen.
Deze straat kwam uit op zee, waar de grote tempel van Cybille stond. Aan het verre, andere eind van de hoofdstraat stond de tempel van Zeus en tussen deze beide einden stonden de tempels, gewijd aan Aphrodite, de godin van de schoonheid en de liefde, de tempel, gewijd aan Bacchus, de Romeinse god van de wijn en verder stonden er tempels voor o.a. Apollo, de god van de zon, de natuur, de dichtkunst en mannelijke schoonheid en Asklepios, de Griekse naam voor de Romeinse god Aesculapius, de god der geneeskunde.

De stad bezat het grootste theater van Asia en een zeer uitgebreide bibliotheek. De bovenlaag van de bevolking bestond uit vele rijken die in weelde baadden en in machtige paleizen woonden.


Men was bezeten van de geest van hebzucht en streefde naar meer macht, meer geld, groter invloed en meer aanzien. Paulus zegt, dat de hebzucht niets anders is dan afgoderij en dat men er Gods toorn mee opwekt. Col. 3: 5,6:

5 Laat dus wat aards in u is afsterven: ontucht, zedeloosheid, hartstocht, lage begeerten en ook hebzucht – hebzucht is afgoderij –,

6 want om deze dingen treft Gods toorn degenen die hem ongehoorzaam zijn.


De begeerte naar meer was in Smyrna de onzichtbare god !


Smyrna was ook een echte handelsstad en was zeer gunstig gelegen aan een diepe inham van de zee, waarin ook een rivier uitmondde, zodat alle gunstige factoren aanwezig waren voor een bloeiende handel en nijverheid.


Heel bewust koos de stad voor de bescherming van Rome, zodat zij weinig gevaar liep om aangevallen en beroofd te worden.
Smyrna liep vooraan als het ging om de keizerverering; dat was politiek gezien een gunstige stellingname. Voor de christenen was dit natuurlijk zeer ongunstig, want zij kwamen daardoor in de problemen.

De keizercultus ontstond uit zuiver politieke overwegingen: men kon de Romeinen, de bezetters, gunstig stemmen door zich in allerlei opzichten aan te passen en dit begon met de acceptatie van de Romeinse keizer. Om dit politiek gehuichel kracht bij te zetten, begon men de keizer te vereren en zo ontstond langzamerhand de idee om de keizer goddelijke macht toe te schrijven en begon men bij de beeltenis van de keizer offers te brengen.

De regering in Rome maakte dankbaar gebruik van deze praktijken, want zij wilde graag één groot, eensgezind rijk! Tussen de veroverde gebieden waren grote verschillen en er werden vele verschillende goden gediend.


Rome wilde haar vrede, de Pax Romana, in het hele rijk tot werkelijkheid zien komen, zodat alle mensen en volkeren in vrede met elkaar zouden leven en men met de misdaad kon afrekenen: er moest een eind komen aan de strooptochten van de roversbenden, aan de piraterij en de uitbuiting.


De godin van de stad Rome, Dea Roma, sprak te weinig tot de verbeelding van de gebieden die ver van Rome waren.
Terecht kwam men tot de conclusie, dat de ceasar die als opperbevelhebber met grote legers naam had gemaakt, veel beter de eenheid kon symboliseren.

Aanvankelijk werden vrijwillig offers gebracht aan de ceasar.
Men mocht daarnaast zoveel goden dienen als men wilde, maar onder ceasar Domitianus werden alle burgers verplicht eens per jaar een wierookoffer aan de keizer te brengen.


Men kreeg daarvoor een schriftelijk bewijs, libellus genaamd, een bewijs van loyaliteit ten opzichte van Rome, een bewijs van politieke betrouwbaarheid (libellus=verkleinwoord van liber, boek, aantekenboekje)


Voor de christenen was dit een onmogelijke situatie. Het eerste gebod zegt immers: “Gij zult geen andere goden voor Mijn aangezicht hebben!”


De christenen weigerden te offeren en werden als Rome-vijandig beschouwd. Zij wilden en konden de uitspraak: “Ceasar is Kurios!”, de Keizer is Heer” niet in de mond nemen en tekenden daarmee hun doodvonnis !


De grote, verschrikkelijke vervolgingen namen een aanvang. In deze periode zijn in totaal meer dan vijf miljoen christenen omgebracht…
De stad Ishmir (voorheen Smyrna) heeft een bevolking van meer dan 250.000 en is een zeer belangrijk centrum van de Oosters-Orthodoxe Kerk.
De gemeente van Smyrna is er door alle eeuwen heen gebleven: de poorten der hel konden haar niet overweldigen !

Nu wij wat meer over Smyrna weten, gaan we de brief van de Heer Jezus Christus aan de gemeente van Smyrna nader bezien.


Openbaring 2:1. “En schrijf aan de engel der gemeente te Smyrna: Dit zegt de eerste en de laatste, die dood geweest is en levend geworden.”


Aan iedere gemeente begint de Heer iets over zichzelf te zeggen, iets dat van speciale betekenis is voor die bepaalde gemeente.
Zo ook hier: nu satan de gemeente tracht te verwoesten door onmenselijke vervolging en zeer velen als martelaren zullen sterven, wijst Jezus op zijn eigen dood en troost Hij hen met het feit dat het laatste woord niet aan de dood, maar aan de opstanding is!!!


Bovendien is de dood van Jezus Christus een voorbeeld voor de christenen in Smyrna die de dood onder ogen moet zien.
Jezus’dood was een duidelijke keus geweest: Hij wilde de Vader gehoorzamen en wist dat dit de dood ten gevolge zou hebben.
De christenen in Smyrna wilden Jezus volgen, ook al kostte dat hun leven. Maar zij wisten tegelijkertijd, dat Jezus ook voor hen de dood had overwonnen door zijn opstanding.
De aanhef van deze brief is dus een bemoediging.


Openbaring 2:9. “Ik weet uw verdrukking en armoede, hoewel gij rijk zijt.”


Materiële armoede en geestelijke rijkdom gaan in de Smyrna-periode tezamen. Waar vervolging is, is ook opwekking. Als men weet, dat men eerdaags moet sterven voor het geloof, dan kan en wil men niet anders dan heel dicht bij de Heer leven!


De grootste rijkdom in deze wereld bestaat uit een hechte relatie met de Heer !
Dit ondervindt men het beste in tijden van verdrukking. en verdrukking kan in allerlei vormen tot ons komen.
Jezus zei: “In de wereld lijdt gij verdrukking, maar houdt goede moed, Ik heb de wereld overwonnen.”Johannes 16:33.


Voor een christen is het van groot belang dat hij leeft uit de wetenschap, dat Jezus op de hoogte is van onze toestand. Hem ontgaat niets. Hij kent jou en mij; Hij leeft met ons mee: “Ik ben met u al de dagen van uw leven tot aan de voleinding der wereld.”


In China worden de christenen nog steeds vervolgd en zijn hun leven niet zeker en op een charismatische conferentie in Engeland vertelde een Chinese prediker, dat hij achttien jaar om zijn geloof gevangen was geweest.
Men vond hem het best geschikt om het meest verachtelijke werk te doen: ieder dag moest hij de gevangenis-beerput leeg maken en de menselijke uitwerpselen op het land uitstrooien….
Om dit werk te kunnen doen, moest hij in de beerput afdalen.
En wat getuigde hij? “Ik hield van mijn werk, want zolang ik ermee bezig was, kwam geen enkele gevangenbewaarder in mijn buurt en ik kon in deze stank mijn Heer en Heiland loven en prijzen. In die beerput kon ik zelfs hardop zingen….”


Zijn lievelingslied was: “En Hij gaat met mij en Hij spreekt met mij en Hij zegt mij, dat ik Hem toebehoor…”


Openbaring 2:9b. “….en de laster van hen die zeggen, dat zij Joden zijn, doch het niet zijn, maar een synagoge van de satan.”


De Joden werden na de val van Jeruzalem in alle richtingen verspreid en meestal hadden ze het niet gemakkelijk als minderheidsgroep.
Er waren ook heel wat Joden in Smyrna en om het hoofd boven water te houden, trachtten zij in de gunst van de autoriteiten te komen en in tijden van vervolging waren zij het, die de christenen verraadden.
Ook ondervonden de christenen veel tegenstand van de Joodse gemeenschap in de diverse steden. Men bestreed de christenen vanuit de synagoge.In het Romeinse Rijk vonden veel vervolgingen van de christenen plaats op aandrang en verraad van Joden.


Verre van aangenaam om dit te vermelden, want wij houden van het Joodse volk en tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben vele christenen hun leven voor hen over gehad. Gelukkig is er vandaag meer begrip tussen Joden en christenen !


De Joden tijdens de Smyrna-periode zeiden dat zij, Joden, de ware gelovigen waren, maar Jezus zegt, dat zij geïnspireerd werden door satan.


Vers 10: “Wees niet bevreesd voor hetgeen gij lijden zult. Zie, de duivel zal sommigen van u in de gevangenis werpen, opdat gij verzocht wordt en gij zult een verdrukking hebben van tien dagen. Wees getrouw tot de dood en Ik zal u de kroon des levens geven.”


Het woord dag heeft in de profetie een veel ruimere betekenis dan een etmaal.
Dit hebben we al gezien in hoofdstuk 1:10, toen Johannes in vervoering van de geest kwam op de dag des Heren.
De tien dagen van verdrukking zien op tien perioden van grote vervolging nder de volgende tien ceasars: Nero, Domitianus, Trajanus, Marcus Aurelius, Severus, Maximus, Decius, Valerianus, Aurelius en Diocletiaus.
De zwaarste periode van afschuwelijke vervolging vond plaats onder Diocletianus en duurde tien jaren.


We moeten beseffen, dat de verdrukkingen niet overal in het Romeinse Rijk plaatsvonden en dat er ook perioden van rust waren onder verschillende ceasars die ook in dit tijdvak regeerden, zoals bijvoorbeeld Galerius. Hij regeerde maar kort en op zijn sterfbed in 311 gaf hij meer vrijheid aan de christenen.
De vervolging begon al heel vroeg, niet lang na de hemelvaart van onze Heer. De eerste martelaar was Stefanus en een van de vervolgers was Saulus:Handelingen 8:1 en 3: “En er ontstond te dien dage een zware vervolging tegen de gemeente te Jeruzalem en allen werden verstrooid over de streken van Judea en Samaria, met uitzondering van de apostelen. En Saulus verwoestte de gemeente en hij ging het ene huis na het andere binnen en sleurde mannen en vrouwen mee en hij leverde hen over in de gevangenis.”
Dus al voor Johannes Openbaring schreef, was er vervolging en verdrukking !

Keizer Nero regeerde van 54 tot 68. Hij was een bloeddorstige barbaar. Hij liet Rome in brand steken en het grootste deel van de stad werd in as gelegd, tot groot genoegen van de keizer zelf ! Om de geruchten, dat hij zelf de brandstichter was, de kop in te drukken, zocht hij een zondebok.
Hij wist dat de christenen door de Joden en heidenen gehaat werden en openlijk stelde hij de christenen in staat van beschuldiging en de vervolging nam een aanvang.
De gevangengenomen christenen werden op gruwelijke wijze omgebracht: ze werden voor de leeuwen geworpen; in dierenhuiden genaaid en door honden verscheurd; aan palen gebonden en daarna met pek of was overgoten om in de parken van de keizer als levende fakkels te worden verbrand tot groot vermaak van de keizer en zijn volgelingen….

In 68 pleegde Nero zelfmoord; kort ervoor had hij Paulus laten onthoofden en was Petrus ondersteboven gekruisigd.


Dan volgt een periode van betrekkelijke rust en vrede, totdat in het jaar 81 Domitianus de troon bestijgt. Hij vervolgde Joden en christenen, omdat zij weigerden belasting te betalen voor de verering van Jupiter. Domitianus was wreed en laf. Gedurende zijn regering werd Johannes naar Patmos verbannen.
Domitianus werd in 96 opgevolgd door de de vredelievende Nerva, die Johannes de vrijheid teruggaf. Helaas stierf Nerva twee jaar later in 98.

De vervolgingen en verdrukkingen brachten echter een grote opwekking: duizenden en duizenden werden voor Christus gewonnen. Het Evangelie verspreidde zich met ongelooflijke snelheid, wat nu juist niet de bedoeling van de satan was….
Gedurende de periode Smyrna waren er naar verhouding meer christenen dan in enig andere periode!


Onder Trajanus kwam er omstreeks 112 weer een nieuwe golf van vervolgingen. Trajanus had een stadhouder, Plinius de Jongere, die de aangebrachte christenen tot drie maal vroeg of zij christen waren. Werd de vraag drie keer bevestigend beantwoord, dan werd de christen ter dood gebracht.
Velen kwamen op deze wijze om het leven, om uit de handen van de Heer de martelaarskroon te ontvangen….


Vijf miljoen martelaren gedurende het Smyrna-tijdperk…
Hebben we enig idee hoeveel mensen dit zijn? Om dit toch iets aanschouwelijker te maken: stel je voor, dat we 5 miljoen mensen op een rij zetten, elke meter een persoon. We krijgen dan een mensenketen van maar liefst 5.000 kilometer…een rij van Amsterdam tot diep in Iran, hemelsbreed gemeten…


Openbaring 2:11. “Wie een oor heeft, die hore, wat de Geest tot de gemeenten zegt.”


Wie spreekt hier? Jezus spreekt hier en Hij wil, dat je kennis neemt van de gemeente van Smyrna. Hij wil je daarmee onderwijzen en bemoedigen. Hij wil ook, dat je er je persoonlijke lering uit trekt, zodat je je leven volledig aan Hem toewijdt, ook al worden we niet vervolgd.


Openbaring 2:11b. “Wie overwint zal van de tweede dood geen schade lijden.”


De martelaren stierven geen natuurlijke dood, maar werden ter dood gebracht; zij leden grote schade in velerlei opzicht, maar hun dood leidde tot heerlijkheid en eeuwige vreugde.


Zij waren overwinnaars, d.w.z.: zij leefden uit het geloof en Jezus te volgen was hun prioriteit, het belangrijkste in hun leven. Over hen heeft de tweede dood, de uiteindelijke geestelijke dood (= het oordeel), geen macht.

De Wereldse Gemeente. Van 312 tot ca. 600

De naam Pergamos betekent Hoge Burcht of anders gezegd: Citadel. Ook het woord huwelijk heeft verwantschap met het woord, waar Pergamos van stamt.


Pergamos is de gemeente, waar de wereld is binnengedrongen; de gemeente is als het ware gehuwd met de wereld. De naam Pergamos betekent volgens sommigen dan ook “gehuwd”.


Pergamos is de gemeente onder de gunst van de keizer.


In dit tijdperk wordt de gemeente volkomen beheerst door de wereld. Dit tijdperk in de kerkgeschiedenis, waar deze brief over gaat, is van 312 tot ongeveer het jaar 600.


We zullen straks zien, dat de periode van Smyrna met het jaar 312 nog niet geheel ten einde is. We hebben gezien, dat tijdperken elkaar overlappen.
Pergamos, Pergamom of Pergamum werd oorspronkelijk geregeerd door een koning, zoals in de oudheid gewoon was en al spoedig breidde deze zijn invloed uit en nam hij ook de omgeving in bezit. Zo werd Pergamos de belangrijkste stad in de provincie Mysië.
Het werd nu de trotse Romeinse hoofdstad van geheel Asia en al spoedig nam de stad nog meer de allures aan van een echte, mondaine hoofdstad, zoals Parijs, Londen en Rome vandaag.


We kunnen ons nu enigszins voorstellen hoe het leven in die tijd was. Er waren veel rijken die de boventoon voerden en een grote massa armen en onderontwikkelden.
De armen woonden onder zeer slechte omstandigheden in hun sloppenwijken, de rijken woonden in prachtige huizen met alle comfort.
Rijkdom brengt in die tijd zedelijk verval mee: de Romeinen en Grieken leefden bepaald niet volgens hoge zedelijke normen en ook hun eigen leiders en wijsgeren waren daarin geen goede voorbeelden.
Overspel en prostitutie waren normale zaken.
Het leven voor de christenen was daarin niet gemakkelijk. Wie christen werd, moest zijn ganse leven anders gaan inrichten en viel daarmee uit de toon, wat weer de reactie van de heidenen opriep.


Openbaring 2:12. “En schrijf aan de engel der gemeente te Pergamum: Dit zegt Hij, die het tweesnijdend zwaard heeft.”


Het is toch wel iets heel geweldigs: iemand is pastor, herder van de gemeente te Pergamos en krijgt een brief van niemand minder dan de opgestane en verheerlijkte Heer!


We kunnen ons voorstellen, dat deze broeder buitengewoon opgewonden was, toen hij deze brief ontving! Een brief van de Heer Jezus Christus Zelf en aan mij gericht? Wat zal de Heer vanuit de hemel mij willen zeggen?


In de nieuwtestamentische gemeente behoorde zoiets echter tot het normale geestelijke leven. Echter, de brief die de voorganger van Pergamos ontving, was niet zo fijn…. Hij werd met zijn gemeente behoorlijk berispt en dat blijkt al uit de aankondiging: “Dit zegt Hij, die het tweesnijdend zwaard heeft.”

In vers 16 wordt duidelijk gezegd: “Bekeer u dan, maar zo niet, dan kom Ik spoedig tot u en Ik zal strijd tegen hen voeren met het zwaard van mijn mond."
In Efeze 6:17 lezen we, dat het zwaard van de Geest het Woord van God is en daarmee wordt bedoeld, dat we in onze oorlogvoering tegen de machten van de boze het Woord van God als wapen hebben.
Het Woord van God is onze enige bron van kennis. Daarin kunnen we alles vinden, wat we nodig hebben om christen te worden, als christen te leven en als christen te strijden. De Bijbel is ons uitgangspunt én wapen !


Het zwaard van Christus is een tweesnijdend scherp zwaard; met beide kanten kan Hij er mee snijden: aan de ene zijde de gemeente, aan de andere zijde de vijanden van God.
Het oordeel begint bij de gemeente. Dat is de ene zijde van het zwaard. Zie 1 Petrus 4:17:
17 Besef goed dat de tijd van het oordeel is aangebroken. Dat oordeel begint bij Gods eigen mensen. Als het bij ons begint, hoe zal het dan aflopen met hen die weigeren het evangelie van God te aanvaarden?
Over de andere zijde lezen we in Openbaring 19:15:
15 Uit zijn mond komt een scherp zwaard waarmee hij de volken zal slaan, en hij zal hen met een ijzeren herdersstaf hoeden. Hij zal de wijnpers van de hevige woede van de almachtige God treden.


Wat Jezus in zijn aankondiging tot de leider van Pergamos zegt, zouden we ook als volgt kunnen omschrijven: “Dit zegt Hij, die jullie nu en later als Rechter zal beoordelen op wat jullie met Mijn Woord doen en jullie zijn verantwoordelijk voor het onderwijs van Mijn Woord in de gemeente.”


Vers 13: “Ik weet, waar gij woont, dáár waar de troon van de satan is”.


Deze woorden zijn vaak aanleiding geweest tot veel speculaties en daarom moeten we ruime aandacht besteden aan deze tekst.Laat het voor ieder duidelijk zijn: De satan is niet alomtegenwoordig; evenmin is hij almachtig en ook in geen geval alwetend !


Satan betekent tegenstander en in Ezechiël 28 en Jesaja 14 kunnen we lezen, dat hij oorspronkelijk een zeer sterke engel was, een cherub, die verantwoordelijk was voor de aarde.
Toen er hoogmoed in zijn hart kwam, klom hij op naar de hemel om God van de troon te stoten, maar hij kon geen stand houden en werd teruggeworpen op de aarde.
We weten niet, hoe lang hij regeerde als afgezant van God op aarde. Hij werd geschapen tegelijk met alle andere hemelse wezens “in de beginne”.

“In de beginne schiep God hemel en aarde”lezen we in het eerste vers van de Bijbel (bara = schiep = iets maken uit niets)
Hoe lang is dat geleden? Je kunt ervan overtuigd zijn, dat er vele miljoenen jaren liggen tussen het begin van de schepping en de val van Lucifer. Toen deze overdekkende cherub, Lucifer, “ter aarde werd geworpen”, werd hij veranderd van vorst van het (hemelse) licht tot de vorst der duisternis en als gevolg van zijn val WERD de aarde woest en ledig (Genesis 1 vers 2)
Haya = werd, zoals het ook op de meeste plaatsen in het Oude Testament wordt vertaald.


De zeven zogenaamde “scheppingsdagen” zouden eigenlijk herscheppingsdagen genoemd moeten worden.

In Genesis 1 lezen we: “En God maakte” (asah), dat beter vertaald kan worden met: herstelde.
Wel schiep God de vissen ,die de oceanen bevolken, want oorspronkelijk waren er geen oceanen en straks in de nieuwe wereld zullen er ook geen oceanen meer zijn.
Openbaring 21 vers 2. “En de zee was niet meer”.


In de profetie heeft het woord “zee” altijd de betekenis van “de goddeloze wereld”.
We komen hier later op terug.
Ook schiep (bara) God de mens met het doel om de aarde te onderwerpen (vers 28), dat wil zeggen: de mens had tot taak de wereld te verlossen uit de klauwen van de boze, zodat er voor satan uiteindelijk geen plaats meer zou zijn.
Helaas sloot de mens een verbond met de boze en viel daardoor in zonde en de mens stierf op datzelfde ogenblik, dat wil zeggen: Gods beeld en gelijkenis in de mens stierf en de mens werd een zondaar, een vijand van God en een vriend van de duivel.

Christus werd mens, doordat God vlees werd (…het Woord is vlees = mens )geworden. Johannes 1 : 1 en 14. En Hij heeft de vijand verslagen aan het kruis en wie in Hem gelooft, ontvangt eeuwig leven en gaat van de dood over naar het leven.

Een gelovige wordt een vriend van God en een vijand van de satan en heeft de macht in Christus ontvangen om de boze te overwinnen: “Biedt weerstand aan de duivel en hij zal van u vlieden”. (Jakobus 4 vers 7) (Vlieden = wegvluchten…)
1 Johannes 4 vers 4. “Hij, die in u is, is meer dan die in de wereld is”.
Halleluja ! In Christus zijn wij meer dan overwinnaars en daarom behoeft geen enkel kind van God ook maar één ogenblik bang te zijn voor de satan. Hij is een overwonnen vijand en hij heeft niet meer macht dan je hem zelf geeft…


Veel christenen denken, dat zij voor de boze moeten vluchten, zodat hij hen geen kwaad kan doen, maar het tegendeel is waar: wij moeten weerstand bieden, niet vluchten, maar aanvallen en hém op de vlucht jagen, in de wetenschap, dat God met ons is en wij met Hem mogen samenwerken om de boze te overwinnen: “De God nu van de vrede zal weldra de satan onder UW voeten vertreden”. Romeinen 16 vers 20.


Evenwel moeten we ook vaststellen, dat de duivel wel degelijk een geduchte vijand is en Jezus zegt tegen de Joden: “Gij hebt de duivel tot vader en wil de begeerten van uw vader doen. Die was een mensenmoorder van de beginne en staat niet in de waarheid, want er is in hem geen waarheid”. Johannes 8 vers 44.


Welnu,Jezus zegt, dat de troon van satan in Pergamos was.
Hieruit blijkt, dat satan ergens zijn domicilie heeft, een bepaalde plaats, van waaruit hij ook regeert.
Om deze uitspraak van Jezus te verstaan, moeten we eerst terug naar het Oude Testament.

God, de Schepper van hemel en aarde, is vanzelfsprekend ook Degene, die als Eigenaar en Bezitter de schepping regeert.
Hij is de hoogste majesteit, de hemelse Koning, de soevereine God, uit Wie en door Wie alles zijn bestaan heeft.
Onze God is P u re L ie f d e.
De apostel Johannes zegt: “God is liefde”
1 Johannes 4 vers 8.

Ondanks de zondeval blijft God onveranderd. Hij blijft Liefde.
Hij kán zelfs niet anders en in Zijn liefde wil Hij ook de gevallen mens helpen. Dat is Gods genade en wie die genade aanvaardt, aanvaardt God als de Koning van zijn leven en verwerpt daarmee de heerschappij van de boze.

Wij moeten leren de grote lijnen in de Schrift te zien en een van de belangrijkste gegevens in de Schrift is: God wil de soevereine Koning zijn in ons leven.
De verlossing heeft tot doel: het herstel van het koninkrijk van God op aarde en de veroordeling van de duivel.
Zo wilde God na de zondeval toch de Koning van Adam en Eva zijn.


In Genesis 3 vers 15 spreekt God tegen de slang, tegen satan: “En ik zal vijandschap zetten tussen u en de vrouw en tussen uw zaad en haar zaad”.
God belooft hier, dat Hij de vriendschap tussen de mens en satan zal ombuigen tot vijandschap en als dat gebeurt, komt de mens weer onder het soevereine gezag van God.


De gevolgen van de zondeval zijn echter zeer groot. Satan heeft de wereld in bezit genomen. Hij is de overste van deze wereld en houdt de mensheid in zijn greep.
De gehele wereldbevolking van voor de zondvloed was onder het gezag van de duivel en in die demonische wereld was alleen Noach met zijn gezin nog gehoorzaam aan de Heer.
Na de zondvloed sluit de Heer een verbond met Noach en zijn gezin, maar het nageslacht van Noach komt toch onder de leiding van de boze en dat zien we duidelijk in de verschijning van Nimrod, die een geweldig jager was voor het aangezicht van de Heer.

Een geweldig jager moet vertaald worden met: een geweldig veroveraar, een man die macht uitoefende over anderen, die dus anderen onderwierp en hij wordt genoemd als de eerste koning van Babel (Genesis 10 : 8 – 10)
De naam Nimrod zegt ook al genoeg: rebel…


Babel, ook Babylon genoemd, is het eerst centrum van waaruit satan de wereld bestuurt en de gehele Bijbel door is Babel het zinnebeeld van de Gode-vijandige machten.
Babylon is ook de bakermat van alle wereldgodsdiensten.


Als later Israël om een aardse koning vraagt, zegt de Here God tegen Samuël: “Niet ù hebben zij verworpen, maar Mij hebben zij verworpen, DAT IK GEEN KONING OVER HEN ZOU ZIJN !”


De gehele mensheid wordt verdeeld in twee groepen: het koninkrijk van God en het rijk van de boze.
God regeert vanuit de hemel en Hij is alomtegenwoordig: “Ik ben met u al de dagen, tot aan de voleinding der wereld”. Matteüs 28 vers 20.


Satan regeert vanuit een hoofdkwartier op aarde en zijn eerste hoofdstad was Babel, gesticht door Nimrod en het is overbekend uit de kerkgeschiedenis, dat hier in Babel de afgoderij, het aanbidden van de goden, begonnen is.
Nogmaals: Babylon is de bakermat van alle wereldgodsdiensten.


Attalos de Derde schonk zijn koninkrijk aan Rome en daarmee werd Pergamos niet alleen de belangrijkste Romeinse hoofdstad in het oostelijk deel van het grote Romeinse rijk, maar bovendien vestigde satan hier zijn troon, omdat Pergamos een uiterst occulte en afgodische stad was en het oude Babel had immers al lang zijn invloed verloren.
Christus zegt: “Ik weet, waar gij woont, daar waar de troon van satan is”. We kunnen nu begrijpen onder welke moeilijke omstandigheden de christenen in Pergamos leefden!


Vers 13b: : En gij houdt vast aan mijn naam en hebt het geloof in Mij niet verloochend, ook niet in de dagen van Antipas, mijn getuigen, mijn getrouwe, die gedood werd bij u, waar de satan woont”.


De vervolgingen van de Smyrna-periode werken nog na in Pergamos en een zekere Antipas werd in Pergamos om zijn geloof gedood. Antipas betekent: die tegen allen is.
We weten niet, wie hij was. Mogelijk staat zijn naam voor meerdere gelovigen, die zich tegen alle heidense praktijken verzetten. Er is wel een legende, die zegt, dat Antipas op een gruwelijke wijze verbrand werd, maar we weten dit niet met zekerheid.


Antipas wordt genoemd: “Mijn getuige, mijn getrouwe”. Beter vertaald: “Mijn getrouwe getuige” en dit is hetzelfde als in Openbaring 1 vers 5, waar Jezus Christus dé getrouwe Getuige genoemd wordt. Van het woord getuige, martus, is ons begrip martelaar afgeleid.


“Gij houdt vast aan mijn naam en hebt het geloof in Mij niet verloochend”.
In de grondtekst staat: “Gij hebt mijn geloof niet verloochend”.
Deze zin heeft nog een andere betekenis dan het getrouw zijn tot in de dood.


In de Pergamos-periode verschenen de eerste valse leraren.
Er zijn in de loop van de kerkgeschiedenis vele figuren geweest, die meenden de Bijbel beter te begrijpen dan de anderen en zij wilden ook de anderen hun meningen opdringen en daaruit zijn de kerkscheuringen te verklaren.

Brief van een jong gereformeerd meisje in 2008:

Hallo allemaal,Ik weet niet zo goed wat ik moet schrijven. Ik ben in de Christelijke Gereformeerde Kerk opgegroeid en heb me er altijd thuis gevoeld, maar de laatste tijd lijkt het me een stuk slechter te passen.Het is vooral een gevoel en ik vind het moeilijk om het te verwoorden. Maar als ik het probeer dan is deze vraag de eerste: hoe kan het dat we blijven scheuren? En dan bedoel ik niet: hee, boeiend, hoe kan dat nou? Dan bedoel: potverdorie, hoe KAN dat nou?! Hoe kan dat waar zijn?Ik zat het boek De Gereformeerden te lezen en ik dacht: slimme mannen allemaal, die gereformeerde kerkleiders. Theorie dat, bijbeluitleg dat... Maar tegelijkertijd: wat is dit mensenwerk! Wat doen we ons best om te roeien met de riemen die we hebben, de bijbel en het gezond verstand. Maar wat is het een triest en uitzichtloos gezicht.Ja, er is veel om over te discussiëren en van mening te verschillen. Maar wat maakt het (bijvoorbeeld) uit of God ons nou wel of niet voor de schepping uitverkoren heeft tot het heil? Zou het God werkelijk iets kunnen schelen of we de theorie wel goed begrepen hebben? Dat is allemaal helemaal niet belangrijk. Het is belangrijk om de wil van Jezus te doen: 'dat zij een zijn, zoals wij een zijn'. Lukt niet erg.Jezus is met ons, alle dagen, tot aan de voleinding van de wereld. Maar daar staan we met ons goeie gedrag en mooie bijbelstudies: versplinterd in allerlei kerken die de arrogantie hebben te denken dat zij Jezus echt begrepen hebben. Ik weet het, God werkt over kerkmuren en Hij is niet gebonden aan een kerkgebouw. En ja, we zijn allemaal maar zondige mensen.
Ik heb het gevoel dat als ik nuchter nadenk, het gewoon niet klopt. Hoe kan ik dan gereformeerd zijn?


De Pergamos-gemeente liet zich geen verkeerde leringen opleggen. Het was Arius, aanvankelijk een presbyter uit Alexandrië, die leerde, dat Christus een schepsel was, weliswaar het allereerste schepsel, dat God schiep, maar daarmee tastte hij de godheid van Christus aan.
Op de kerkvergadering, het concilie van Nicea in 325, werd deze leer verworpen.
Vooral van de kerkvader Athanasius kan gezegd worden, dat hij vastgehouden heeft aan de naam van de Heer Jezus Christus en dat hij het geloof in Hem niet heeft verloochend.

Athanasius zag duidelijk de grote gevaren, die voortvloeiden uit de leer van Arius.
Ook na 325 hebben leraren getornd aan de godheid van Christus en tot de dag van vandaag komen we “leraren” tegen, die valse leringen verspreiden, zonder te beseffen, dat zij geïnspireerd worden door de boze.
De officiële kerk echter heeft eeuwenlang niet getwijfeld aan de godheid van Christus. Pergamos was wel zuiver in de leer.
Het is goed om toch iets meer te zeggen over de godheid van de Heer Jezus Christus, want in de praktijk blijkt, dat vele gemeenteleden daar niet zo’n duidelijke voorstelling van hebben.


We moeten dan eerst vaststellen, dat God niet te doorgronden is, dat wij Hem onmogelijk met het verstand kunnen omvatten.
Konden wij Hem wel met het verstand begrijpen, dan zou Hij kleiner moeten zijn dan de mens. Maar God staat oneindig ver boven ons menselijk inzicht en daarom moeten wij alleen luisteren, naar wat Hij Zelf zegt in zijn Woord.
In Job 36 vers 26 zegt Job: “Zie, God is groot en wij begrijpen Hem niet”.
Job leefde uit geloof, zonder het met het verstand te begrijpen! Dit stemt overeen met wat de Hebreeënschrijver zegt in Hebreeën 11 vers 6. “Zonder geloof is het onmogelijk Hem welgevallig te zijn, want wie tot God komt, moet GELOVEN, dat Hij bestaat en een beloner is voor wie Hem ernstig zoeken”.


De volgende teksten zeggen ons meer over God:Johannes 1 vers1 . “In het begin was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God”.

1 Johannes 5 vers 7. “Want drie zijn er die getuigen in de hemel: de Vader, het Woord en de Heilige Geest en deze drie zijn EEN”.


De Bijbel leert, dat er (maar) één God is en Jakobus 2 vers 19 zegt: “Gij gelooft, dat God één is? Daaraan doet gij wel!” met andere woorden: “Dat is juist!”

God openbaart zich als de Vader, het Woord en de Heilige Geest.

De Vader is niet het Woord,het Woord is niet de Heilige Geest,de Heilige Geest is niet de Vader.

Maar toch staat vast: de Vader is God, het Woord is God en de Heilige Geest is God.

En eveneens staat vast: Er is slechts één God en niet drie.
Onbegrijpelijk ! Inderdaad ! Wij geloven in een God, die zo groot is, dat wij Hem niet kunnen begrijpen, maar we kunnen wel op grond van Zijn Woord, de Bijbel, in Hem GELOVEN !


God het Woord is vlees geworden, Johannes 1 vers 14, en wij kennen Hem als DE HEER JEZUS CHRISTUS en deze volledige naam zegt, wie Hij is: Hij is HEER. De naam HEER geeft de Godheid van Jezus Christus aan.

JEZUS is zijn menselijke naam en geeft de mensheid van de Heer Christus aan. JEZUS betekent: verlosser, zaligmaker.

CHRISTUS is de Griekse vertaling van het Hebreeuwse Mesjiach, Messias, dat vertaald wordt met Gezalfde en deze naam verwijst naar de Heilige Geest.

De volledige naam van onze Verlosser is dus: DE HEER JEZUS CHRISTUS en in deze naam zijn de Vader, Zoon en Heilige Geest verenigd.Met het begrip drieëenheid (overigens komt dit woord niet in de Bijbel voor) willen we aangeven, dat God EEN is en zich openbaart in drie personen.


De gemeente van Pergamos hield vast aan de naam van de Heer en had het geloof in Hem niet verloochend. Ze waren zuiver in de leer en verwierpen de valse leer van Arius.


In het begin van de 5e eeuw was het Pelagius, die valse leringen verkondigde over de zondeval en de gevolgen daarvan voor het menselijk geslacht.
Het was vooral Augustinus, die zich tegen Pelagius verzette en de Kerk behoedde voor onschriftuurlijke leringen.

Vers 14. “MAAR Ik heb enkele dingen tegen u; dat gij daar sommigen hebt, die vasthouden aan de leer van Bileam, die Balak leerde de kinderen Israëls een strik te spannen, dat zij afgodenoffers zouden eten en hoereren”.


Om te begrijpen, wat de leer van Bileam is, moeten we naar Numeri 22 – 25. We lezen hier over koning Balak (zijn naam betekent: leegheid), koning van Moab, een volk, dat uit ontucht is geboren. Genesis 19 : 36, 37.
Balak vreesde verslagen te worden door Israël, dat juist een grote overwinning had behaald op koning Og van Basan.
Balak stuurde Bileam (zijn naam betekent: niet van het volk), om het volk Israël te vervloeken.
Door het ingrijpen van de HERE God kon Bileam niets anders doen dan het volk Israël zegenen en hij was totaal onmachtig zijn vervloekingen uit te spreken. Tegen wil en dank werd hij profeet en moest hij Gods woorden uiten.
Voordat Bileam huiswaarts keerde, gaf hij Balak een heel vuile, demonische raad: hij stelde hem voor een groot feest voor de god Baäl te organiseren op de Berg Peor, waar een grote tempel voor Baäl stond en de Israëlieten uit te nodigen in de wetenschap, dat de dronken gevoerde Israëlieten zouden bezwijken voor de charmes van de Moabietische tempeldanseressen. Numeri 31 vers 16.


Afgoden en ontucht gaan altijd hand in hand, ook nu nog: in India zijn tempels, waar de allerarmsten hun dochtertjes brengen, om daar als tempelprostituee wat geld te verdienen…kinderen van 13, 14 jaar…


Israël liep in de val, die Bileam had bedacht…Israël haalde een grote vloek over zich, want Gods volk mag zich nooit vermengen met de heidense wereld.
24.000 ontuchtige Israëlieten kwamen om en later werd de duivelse aanstichter eveneens gedood (Numeri 31 vers 8)

Wat heeft dit nu met Pergamos te maken?

De duivel had in de Smyrna-periode tevergeefs geprobeerd de christenen uit te roeien en nu bedenkt hij, evenals Bileam, een sluwe methode om de heidense wereld in de kerk te brengen, want op die manier kan het christendom beroofd worden van Zijn Bijbelse grondslag en kracht…


De vervolgingen hielden plotseling op: in het jaar 312 werd Constantijn keizer en hij had, voor hij zijn “tegenkeizer” Maxentius” op het slagveld bij Rome ontmoette, een visioen gehad. Hij zag in een groot licht een kruis en de woorden: “in hoc signo”: “in dit teken zult gij overwinnen”.

In 312 werd aan de christenen vrijheid van godsdienst gegeven bij het edict van Milaan en Constantijn ging over tot het christendom. Constantijn werd beschermer van het geloof. Hij werd overigens op zijn sterfbed gedoopt…


Het christendom werd de bevoorrechte godsdienst met als gevolg, dat zeer velen zich bij de kerk aansloten, zonder bekering en wedergeboorte: de wereld kwam in de kerk.
De kerk leefde in overspel met de wereld en de boze had groot succes !

De leer was nog wel zuiver. Om de leer van Arius te beoordelen, riep Constantijn de kerkvergadering te Nicea in 325 bijeen, maar de praktijk van het geloofsleven werd sterk beïnvloed door de wereld.


Als men Smyrna met Pergamos vergelijkt, dan moet men wel tot de conclusie komen, dat vervolging beter is voor de gemeente dan vrijheid !


Vers 15, “Zo hebt ook gij sommigen, die op gelijke wijze aan de leer der Nicolaïeten vasthouden.”


Als de wereld in de kerk komt, komt de duivel mee om het geloof te ondermijnen en zo de gemeente te verzwakken.
De gemeente van Efeze haatte de werken van de Nicolaïeten (zie Handelingen 2:6); in Pergamos werden de werken tot een leer, tot een dogma, tot een algemeen aanvaard uitgangspunt.


We hebben al gezien, dat het woord Nicolaïeten afstamt van twee woorden, namelijk “nicao”, dat veroveren betekent en “laos”, dat de leken betekent.
In de wereld hebben de machthebbers het voor het zeggen: de sterke onderdrukt de zwakke, de rijke staat boven de arme; de "Nimrods" spelen in de wereld de baas.


In Pergamos komt de wereld in de gemeente en de gevolgen ervan zijn desastreus.


Hier een opsomming van het kwaad, dat de kerk is binnengebracht door de wereldgelijkvormigheid:

a. Christus, onze Verlosser, wordt naar de achtergrond gedrongen, doordat de priesters zichzelf op de voorgrond plaatsen en de macht verdelen.

b. De bisschop is hoger dan de priester en evenals de heidense priesters geeft het ambtsgewaad aan,hoe belangrijk iemand is.

c. De kerken worden nu versierd als paleizen; beelden en iconen worden in de gebouwen gebracht ter versiering en om tegemoet te komen aan de heidenen die uit berekening lid worden van de kerk.
(Ditzelfde zien we nu nog op het zendingsveld: veel hindoes zijn lid van de roomskatholieke kerk. In hun huisjes past een plaatje van Jezus en Maria uitstekend tussen al hun hindoe-goden….)
De onbekeerden die zich aansluiten bij de gemeente, buigen nu voor de beelden en iconen, zoals ze vroeger in de afgodstempel deden...

d. Op het concilie van Nicea in het jaar 325 werd besloten, dat de feestdagen, Pasen en Pinksteren, niet meer gevierd moesten worden volgens de regels van het Oude Testament. Helaas was het motief hiervoor heel slecht: men wilde deze verandering om zich af te keren van het Joodse volk !Het anti-semitisme bloeide in die tijd! Helaas!


e. Men ging Pasen vieren op de feestdag ter ere van Ishtar, de hemelkoningin van Babel, de godin van de vruchtbaarheid, het sexuele leven en de oorlog.
Het engelse woord voor Pasen is Easter en dit woord is afgeleid van Ishtar.


f. De geboortedag van Venus werd omgezet tot de geboortedag van Jezus, het kerstfeest.

Eén ding staat vast: Jezus is zeker niet op 25 december geboren en is het niet opmerkelijk dat totaal ongelovigen “kerst” vieren?!
25 december was reeds lang een heidense feestdag en zelfs de oude Germanen vierden hun midwinterfeest rond 25 december !Waar zou de kerstboom (“Christus-boom”??) vandaan komen? Wat wordt er niet een werk van gemaakt door de wereld!
Natuurlijk mogen we kerstfeest –het herdenken van de geboorte van Christus- vieren, maar we moeten het wel vrij houden van heidense smetten. Het werd voor het eerst gevierd in Rome, in het jaar 336.

g. De besprenkeling van kinderen behoort nog steeds tot de praktijken in heidense tempels. In de Pergamos-periode gaat men over tot het besprenkelen van kinderen en weldra neemt dit de plaats in van de bijbelse doop door onderdompeling op grond van persoonlijk geloof. Zie Handelingen 8:37 : 38: Hij liet de wagen stilhouden en beiden liepen het water in, zowel Filippus als de eunuch, waarna Filippus hem doopte.


Een opmerking moet hier wel bij gemaakt worden. De “kinderdoop” is sinds die tijd zo ingeburgerd, dat bijna niemand nog iets weet van de praktijken van de eerste gemeente.
De “kinderdoop” is onbijbels. De Bijbel (zie hieronder Lukas 2:22, 23) spreekt over “aanbieden” (NBV) en “voorstellen” van het kind, in dit geval in de tempel. In de huidige evangelische gemeenten, baptistengemeenten en de Vergadering der gelovigen wordt het kind door de ouders “opgedragen”. Daarbij komt geen druppeltje water te pas.
Met het “opdragen” wordt het kind gezegend.

Lukas 2 : 22, 23:

22. Toen de tijd was aangebroken dat ze zich overeenkomstig de wet van Mozes rein moesten laten verklaren, brachten ze hem naar Jeruzalem om hem aan de Heer aan te bieden,

23. zoals is voorgeschreven in de wet van de Heer: ‘Elke eerstgeboren zoon moet aan de Heer worden toegewijd.’

De Nieuwe Bijbelvertaling© 2004 Nederlands Bijbelgenootschap

Dat wil nog niets zeggen over de eerlijke oprechtheid van de ouders (ook die van jullie en de mijne !) die hun kinderen “ten doop hielden en houden” ! Wanneer zij met een biddend hart hun kind opdroegen en nog steeds opdragen aan de Heer, welnu, dan mogen we met alle vrijmoedigheid aannemen, dat de Heer hun hart heeft aangezien en nog steeds aanziet. Dan hebben we absoluut niet het recht om daar laatdunkend over te spreken !

Al met al zien we vandaag gelukkig, dat de doop door onderdompeling –na het belijden van het volgen van Jezus- haar plaats in het gemeenteleven weer heeft ingenomen en de laatste 50 jaar zijn duizenden gelovigen in Nederland door het Woord overtuigd van de doop door onderdompeling.
Voor de pasgeborenen geldt dus het Bijbelse: we dragen ze op aan de Heer in het midden van de gemeente.


In het kort nog een aantal verkeerde leringen en praktijken, welke dus niet aan de Bijbel, Gods Woord, ontleend zijn:

h. De rozenkrans werd ingevoerd, maar is van heidense, Aziatische oorsprong.

i. Het slaan van een kruisje vindt zijn oorsprong in het slaan van een T , een tau, afgeleid van Tammuz, een god van Babel, die ook genoemd wordt in Ezechiël 8:14 :

... en hij bracht me naar de ingang van de noordelijke poort van de tempel van de HEER. Daar zaten vrouwen die rouwden om de god Tammuz.

j. Het celibaat, de tonsuur, monniken en nonnen, het is alles overgenomen van het heidendom.

Tussen de jaren 300 en 600 werden ook de volgende valse leringen en verkeerde praktijken aangenomen:

k. Het bidden voor de gestorvenen.

l. De verering van heiligen en engelen.

m. De aanbidding van Maria.

n. De bediening en zalving van stervenden.

o. Het leerstuk van het vagevuur.

p. Latijn als taal voor de eredienst.

q. Het bidden tot Maria als middelares.


Men nam aan , dat het duizendjarig rijk reeds was begonnen, want het ging alles zo voorspoedig en de pracht en de praal namen de plaats in van het eenvoudige geloofsleven.
De prediking van de wederkomst van de Heer Jezus Christus werd totaal overbodig.
Hij zou terugkomen, als de kerk op aarde aan het eind van haar duizendjarig rijk was gekomen...
De welsprekendheid nam nu ook de plaats in van de bijbelse prediking.


Gods plan, dat eeuwen lang verborgen was gebleven, was een gemeente, waardoor Hij aan de overheden en machten de veelkleurige wijsheid van God bekend kon maken. Een gemeente, die een overwinnend geloofsleven zou leiden tot eer van God. Zie Efeze 3. In de Pergamos-periode kwam men niet meer toe aan Gods plannen!


Het is de duivel gelukt het plan van God tegen te werken en aan het eind van de Pergamos-periode leek de kerk niet meer op de oorspronkelijke gemeente, zoals die in het Woord wordt getekend.


Vers 16. “Bekeer u dan, maar zo niet, dan kom Ik spoedig tot u en Ik zal strijd tegen hen voeren met het zwaard van mijn mond.”


God houdt van ons, want Hij is liefde. Daarom is er altijd een weg terug. Een terugweg voor Pergamos-christenen, voor ieder die afgedwaald is en berouwvol terugkeert.
Wie zich niet van de heidense smetten bekeert, zal door Christus helaas bestreden worden met het zwaard van Zijn mond, met het Woord van God. Ons leven moet in overeenstemming zijn met de Bijbel; dat is het enige richtsnoer voor ons geloofsleven.


Wij zullen allen op grond van de Schrift, d.i. Gods Woord, beoordeeld worden.Daarom zegt Jezus ook hier:Vers 17. “Wie een oor heeft, die hore, wat de Geest tot de gemeenten zegt. Wie overwint, die zal Ik geven van het verborgen manna en Ik zal hem een witte steen geven en op die steen een nieuwe naam geschreven, welke niemand weet, dan wie hem ontvangt.”


Hier wordt Christus weer heel persoonlijk: Hij spreekt hier u, jou en mij heel direct aan en niet alleen de gemeente als geheel.
In de gemeente, in alle gemeenten van alle tijden, zijn er die de woorden van de Heer ter harte nemen en er naar leven.

Daar zijn de overwinnaars, de volwassen zonen en dochteren van de Heer !

Het manna was het brood, dat uit de hemel gegeven werd tijdens de reis door de woestijn. Ieder die daarvan wilde eten, moest het persoonlijk oprapen en om het manna op te rapen, moest men eerst diep buigen…

Een overwinnaar leeft volgens het enige richtsnoer: het Woord van God, geleid door de Heilige Geest.

Er zijn verschillende verklaringen voor de witte steen die de overwinnaar krijgt.
De beste verklaring lijkt deze: als iemand voor de rechter werd gedaagd en de rechter verklaarde hem voor onschuldig, dan gaf hij hem een witte steen als bewijs van zijn onschuld.
Iemand die een zwarte steen ontving, was schuldig verklaard en werd veroordeeld en gestraft.


Op de steen staat een nieuwe naam.
Als we straks bij Jezus zullen zijn, zal Hij ons een nieuwe naam geven en die naam zal aangeven, wie wij geweest zijn in het geloof.


Het is goed om hierbij eens even stil te staan en je af te vragen: “Hoe leef ik voor Hem? Wat betekent Jezus voor mij in het dagelijks leven?”

Het tijdperk van ongeveer 600 tot ongeveer 1520.Thyatira is de gemeente gedurende de donkere middeleeuwen.

Deze brief is de langste van de zeven brieven die Jezus schreef aan de gemeenten in Asia.
De kortste brief was aan Smyrna, de zuivere gemeente die haar geloof vasthield, ondanks de hevige vervolgingen.


Ondanks al die vervolgingen werden er, naar verhouding, in de Smyrna-periode meer zielen voor Christus gewonnen dan in elk van de andere perioden en was het percentage christenen het hoogste in de geschiedenis van de kerk.
De les die we hieruit leren is: het geloof is op zijn best, als er grote tegenwerking is.


De Thyatira-periode is de zwarte bladzijde uit de kerkgeschiedenis, een periode, waar we ons diep voor schamen en waarvan de bestudering ons echt heel verdrietig maakt.
Daarom is het goed, om het volgende in het oog te houden: Jezus schreef deze brief, opdat wij er uit zouden leren en daarom geeft Hij veel aandacht aan de verkeerde praktijken en Hij helpt ons daarmee de fouten te ontdekken die er onder ons zouden kunnen zijn en we zullen zien, dat Jezus dit alles doet vanuit een positief, bemoedigend standpunt.


Wij kunnen heel veel leren van de fouten van Thyatira. Deze brief heeft dus, ondanks alle verkeerde praktijken, een positief doel.


Wat weten we van deze stad? Taalkundigen zeggen, dat we de naam Thyatira kunnen vertalen met “voortdurend offer”.
De stad werd als militair centrum door Alexander de Grote gesticht, ongeveer 300 jaar voor Christus.

Toch was het niet zo’n belangrijke stad als Pergamos of Smyrna.
Aan de mond van een lange vallei werd de stad wel een knooppunt van belangrijke wegen, n.l. de weg van Pergamos naar Syrië en de weg van Smyrna naar Byzantium.
De vijanden die de hoofdstad Pergamos wilden innemen, moesten over Thyatira en daarom werd de stad herhaaldelijk verwoest en daarna ook weer opgebouwd.
De stad had geen enkele natuurlijke bescherming, want er omheen waren geen heuvels of bergen.


De eerste gelovige uit de stad Thyatira was Lydia, een purperverkoopster.
Zij nam Paulus en zijn medewerkers op in haar huis en we kunnen ons levendig voorstellen, dat deze rijke vrouw haar uiterste best heeft gedaan om haar gasten zeer goed te onthalen om daarmee haar grote dankbaarheid te tonen!
Je leest over haar in Handelingen 16.

Om een indruk te krijgen van de zedeloosheid die in Thyatira heerste, hier een verslag van handelingen rond de puper-productie:

In de textielstad Thyatira waren veel wolweverijen en wolververijen. Men bereidde de purperen kleurstof niet (zoals men gewoonlijk in Tyrus deed) uit het sap van gestampte purperslakken, maar uit de wortel van de meerkrabplant. De wevers en de purperververs waren verenigd in een gilde. Dit was een vakorganisatie die altijd aan een zekere afgod gewijd was. Regelmatig werden er gildenfeesten georganiseerd. Bij zo'n feest werd er een offermaaltijd gehouden ter ere van de beschermgod van de bond. Zo'n offermaaltijd eindigde altijd in een grote slemppartij, want er werd in die kringen veel gedronken. Natuurlijk waren daar ook mooie meisjes van lichte zeden aanwezig. Als de drank en de ritmische muziek de gildenbroeders tot extase had gebracht, was men in staat "de diepten des satans" te kennen.


Jacobus 4:4 zegt, dat “vriendschap met de wereld vijandschap tegen God is. Wie dus een vriend van de wereld wil zijn, wordt metterdaad een vijand van God.”


In Pergamos kwam de wereld in de kerk, maar nu in het tijdperk van Thyatira zet zich het proces van afbraak verder voort en komt het gevaar vanuit de boezem van de kerk zelf: de kerk wordt geheel werelds en de paus regeert als een wereldse vorst.

De meeste pausen voerden zelf hun legers aan en veroverden en verdedigden hun grondgebied: er was weinig verschil meer tussen kerk en wereld! Bovendien leefden de pausen bepaald niet volgens de richtlijnen van de Schrift en is er sprake van grove, goddeloze praktijken, vooral ook op zedelijk terrein.


Er is vandaag niet veel meer over van het trotse Thyatira: de Turken hebben de stad in de loop der jaren afgebroken en er is geen enkel monument van de oudheid overgebleven.
Wel is er nog een Griekse orthodoxe kerk met een overvloed van beelden en zeer duistere, bijgelovige praktijken.


De periode van Thyatira gaat tot ongeveer 1520, d.w.z. tot 1520 is het karakter van de kerk geheel bepaald door wat er over Thyatira wordt gezegd. Rond 1520 begint de reformatie, maar dan houdt Thyatira niet op te bestaan!


De gemeenten van Thyatira, Sardes, Philadelphia en Laodicea vormen in hoofdzaak samen de vier soorten gemeenten die er zullen zijn, als Jezus weerkomt. Je kunt dit afleiden uit het feit, dat Christus in de eerste drie brieven niets zegt over zijn wederkomst. Wel in de laatste vier brieven.


Deze vier soorten zijn:1. Thyatira: de roomskatholieke kerk met de orthodoxe kerken, zoals o.a.de Grieks-, Russisch- en Oosters-orthodoxe kerken.
2. Sardes: de reformatorische kerken.
3. Philadelphia: de kerken die de terugkomst van de Here Jezus verwachten en daarnaar leven.
4. Laodicea: de afvallige, lauwe kerken.

N.B. !!! Dit gaat allereerst over godsdienstige systemen.
We zullen zien, dat er in élk van deze vier richtingen gelovigen zijn die gereed zullen zijn voor de komst van de Heer !!!
Laat ons dus voorzichtig zijn met ons oordeel ! Er zijn oprechte gelovigen in alle verschillende kerken !


Hier een opsomming van de voornaamste verkeerde leringen en praktijken die ontstonden tijdens de Thyatira-periode, een voortzetting van wat reeds gedurende Pergamos was binnengeslopen:

-In het jaar 607 wordt Bonifacius de Derde de eerste paus. Het pausdom met haar centrale gezag staat lijnrecht tegenover de Nieuwtestamentische gemeente met op de eerste plaats haar eigen, plaatselijk gezag.

In 786 stelt de paus de verering van beelden en relikieën in. Onbegrijpelijk, dat mensen bijvoorbeeld een bot kussen en daarbij denken, dat zij iets doen, waarin God een welgevallen heeft !

- Rond 850 begint men “heilig water” te gebruiken, een gebruik dat uit het heidendom stamt !

Hieronder het bericht uit de Volkskrant van 6 september ’07 over het meenemen van “heilig water”, o.a. uit Lourdes per vliegtuig!

AMSTERDAM - De passagiers van de eerste vlucht van het Vaticaan naar de Franse bedevaartsplaats Lourdes zijn onaangenaam verrast toen ze deze week aan hun terugreis wilden beginnen. Medewerkers van het Franse vliegveld Tarbes dwongen de hoogwaardigheidsbekleders en katholieke functionarissen al hun flesjes water in te leveren. Ook de speciaal gekochte flesjes met heilig water uit Lourdes.(dit, omdat er een strenge controle is op het bezit van vloeistof van vliegtuigpassagiers in verband met terroristische activiteiten….red.jan willem.)


- Even voor het jaar 1000 begint men met de officiële heiligverklaringen, een volkomen overbodig en vals leerstuk, want wie in Christus is, wordt in de Bijbel al een heilige genoemd !


Hieronder ook een actueel bericht uit de krant:

Benedictus XVI heeft bepaald dat een fysiek wonder voor een zalig-of -heiligverklaring een vereiste blijft. Dat schrijft hij in een brief aan de Congregatie voor de Heiligverklaringen, die eind april in vergadering bijeen was. De inhoud van de brief is onlangs bekend gemaakt.
Goed zijn is niet genoeg


- Uit die tijd komt ook het vasten op vrijdag, dat de plaats inneemt van het Bijbelse vasten, dat niet voort komt uit een gebod, maar voortkomt uit een geestelijke behoefte.


- Vanaf 1079 moeten alle priesters ongehuwd blijven, eveneens een gebod, dat geen grond vindt in de Bijbel en een heleboel ellende heeft veroorzaakt en dat nog steeds doet. Overigens is het celibaat ook afkomstig uit het heidendom.


- In 1090 wordt de rozenkrans officieel ingevoerd vanuit het hindoeisme. Het is onvoorstelbaar, dat men gelovigen steeds dezelfde gebeden laat opdreunen met de gedachte, dat God daarin een welgevallen zou hebben…

- Het opsporen en bestraffen van ketters werd al door de bisschoppen uitgevoerd en rond 1200 stelde de paus de inquisitie in. De pijnbank en de doodstraf werden kerkelijk gelegaliseerd, wat de paus en zijn aanhang tot moordenaars “verhief”…

De kerk heeft onder het pausdom in de loop der eeuwen de meest mensonterende praktijken uitgevoerd.


-Vanaf die tijd kan men ook van zijn zonden afkomen door aflaten te kopen. Dit is een ongelooflijk grove belediging van Gods genade die
Hij door het kruis van de Heer Jezus Christus heeft gebracht voor ieder die gelooft.

- In 1215 wordt op het Lateraans Concilie de transsubstantiatie als de officiële avondmaalsleer der kerk aangenomen. Met transsubstantiatie wil men zeggen, dat het brood, de hostie, tot echt vlees van het lichaam van Christus wordt en dat de wijn wordt veranderd tot het werkelijke bloed van Christus ! Dit zou dan letterlijk gebeuren bij de consecratie, als de priester de sacramentele woorden uitspreekt over brood en wijn: “Dit is het lichaam, dit is het bloed van Christus….” Eigenlijk wordt Jezus in de mis opnieuw geofferd, vandaar de naam Thyatira: “voortdurend offer”.
Hebreeën 10:10 laat duidelijk zien, dat deze gedachtegang regelrecht indruist tegen het Woord van God:
10 Op grond van die wil zijn wij voor eens en altijd geheiligd, door het offer van het lichaam van Jezus Christus ( die wil=het gewilde werk van Jezus Christus)

- Vanaf het jaar 1229 mogen de gewone kerkmensen (de leken) de Bijbel niet lezen! Gode zij dank, dat men na de tweede wereldoorlog hierop terug gekomen is.
Ruim 700 jaar heeft de rooms-katholieke kerk haar leden het Levende Woord van God ontzegd en zij zal zich daarvoor moeten verantwoorden…
In de oosters-orthodoxe kerken heeft men het Woord van God eveneens onthouden aan de gelovigen en wat nog erger is: met preekte in een oude taal die vrijwel niemand begreep. Dit gebeurt nog in verschillende landen.

- Vanaf 1414 mogen de leken de avondmaalsbeker niet meer drinken!

- In 1439 wordt de leer van het vagevuur aanvaard. De gelovigen vragen zich angstig af: “Hoelang zal ik voor mijn zonden moeten boeten in het vagevuur?
Om de “beminde gelovigen” onder de duim te kunnen houden, wordt de prediking een angstaanjagende toespraak en de genade van Christus wordt zo met voeten getreden.

De verering van Maria gaat zo belangrijk worden, dat zij de voorspraak voor de Heer wordt (ora pro nobis….) en als “koningin van de hemel” groter wordt in de praktijk van het geloofsleven dan de Verlosser zelf…

Ook na het begin van de reformatie gaat Rome rustig door met het verordenen van totaal valse leerstukken.
Om er enkele ter noemen:


In 1545 wordt de kerkelijke traditie gelijk gesteld met het gezag van de Bijbel.


In 1854 werd de onbevlekte ontvangenis van Maria afgekondigd.
Dit “leerstuk” houdt in, dat Maria op het eerste ogenblik van haar ontvangenis in het lichaam van haar moeder, vrij bleef van de erfzonde, want anders zou zij een ogenblik in de macht van de satan zijn geweest !! En zoiets mag men de “hemelkoningin” niet toeschrijven…


In 1870 wordt de paus onfeilbaar in zijn officiële uitspraken…


In 1950 wordt Maria-hemelvaart afgekondigd en dit is tegelijkertijd het bewijs, dat Rome nog niets is veranderd en nog niet veel heeft geleerd.


In 1965 verklaart de roomse kerk Maria tot moeder van de kerk.


Verschillende orthodoxe kerken hebben ook een groot aantal valse leringen en praktijken en staan vaak met de roomse kerk op één noemer. Zij allen behoren tot Thyatira, tot de kerk die door de grote verdrukking zal gaan, waarover men ook in Openbaring leest. Mogelijk zal zij dan terugkeren tot de Bron.


Gode zij dank, zijn er kinderen Gods binnen de “gevestigde kerken” die ondanks onbegrijpelijke tradities daarbinnen de Evangelische Weg bewandelen.

Openbaring 2 : 18, 19. “En schrijf aan de engel der gemeente te Thyatira: Dit zegt de Zoon van God, die ogen heeft als een vuurvlam en zijn voeten zijn als koperbrons”.

Reeds met de eerste woorden raakt de Heer de kern, want Hij zegt: : “Dit zegt de Zoon van God” ! m.a.w. Hier spreekt het hoogste gezag!


De gemeente van Thyatira, de rooms-katholieke- en de oosters-orthodoxe kerken, hebben de godheid van onze Heer zodanig verwaarloosd, om niet te zeggen veracht, dat er niet veel aandacht over blijft voor onze Heer en God: de Heer Jezus Christus.
Ikonen, beelden, relikwieën, aflaten, missen, litanieën, bedevaarten, e.d. verdringen de Persoon, om wie het eigenlijk gaat.


“….die ogen heeft als een vuurvlam en zijn voeten zijn als koperbrons.”
Voor de ogen van de Heer is niets verborgen en het vuur uit zijn ogen verteert alles, wat niet goed is. Hij is immers de Rechter, voor wie wij allen verantwoording moeten afleggen.
Het koperbrons spreekt van rechtspraak en oordeel.


Vers 19. “Ik weet uw werken en liefde en geloof en dienstbetoon en uw volharding en uw laatste werken, die meer zijn dan de eerste.”


Het zou heel oneerlijk zijn, als we deze uitspraak louter negatief zouden verklaren, zoals bijvoorbeeld: Ik weet, dat jullie proberen je zaligheid te verdienen met goede werken, met je bedevaarten, met je rozekransgebeden, met je wees-gegroetjes, met je vastentijden en zelfkastijding, maar kijk maar uit, want jullie deugen geen van allen !

Jezus zegt in werkelijkheid heel iets anders. Hij zegt, dat Hij de liefde, het geloof en de inspanning kent en ontegenzeggelijk heeft de kerk van Rome zeer veel goed dingen gedaan en veel bereikt door haar werken en haar activiteiten op velerlei gebied.
Vele priesters en monniken zijn door Rome uitgezonden om scholen te stichten en zieken te verzorgen in pas ontdekte gebieden en in verre, onbeschaafde landen.
Bovendien hebben vele katholieke zendelingen het Evangelie gebracht naar gebieden die nog nooit iets over Jezus hadden gehoord.


Inderdaad, Jezus heeft veel opmerkingen over Thyatira, maar Hij spreekt eerst Zijn grote waardering uit over dat, wat lof verdient… en Hij geeft ons daarin een voorbeeld: als je iemand moet vermanen, begin dan eerst met waardering uit te spreken over datgene, dat goed is, anders wordt je vermaning een eenzijdige veroordeling, terwijl vermaning juist bedoeld is tot verbetering.


Na de reformatie hebben we geleerd om Rome te veroordelen en nog maar kort geleden werd een katholiek door de protestant verketterd en daarom hebben wij geen waardering voor de werken en de liefde, het geloof en het dienstbetoon van de kerken van Thyatira, maar Jezus heeft dit kennelijk wel !


Iedereen herinnert zich nog moeder Theresa. Er werden door haar de meest vreemde verhalen verteld.
Zo zou ze een groot deel van de giften voor haar werk in Calcutta naar het Vaticaan zenden en dergelijke onzin meer.
Men had haar eens moeten opzoeken in Calcutta en eens twee weken lang haar geloof en haar christelijke liefde moeten leven, zoals zij dit jarenlang, dag in dag uit, heeft gedaan !

Allen die met haar meewerkten, hadden een zeer intensief gebedsleven en hebben alles prijsgegeven om te doen, wat Jezus bevolen heeft: Ga uit in de sloppen en stegen.


Over de gehele wereld komen we de werken van de Thyatira-kerken tegen: scholen, ziekenhuizen, armenzorg, ontwikkelingsorganisaties en deze werken van barmhartigheid zijn in de loop der jaren toegenomen, de laatste werken zijn zelfs meer !En zo zijn er zoveel voorbeelden van grote inspanning en opoffering en we moeten al deze werken waarderen, zoals de Heer zelf ook doet.


Vers 20 en 21. “Maar Ik heb tegen u, dat gij de vrouw Izébel laat begaan, die zegt, dat zij een profetes is en zij leert en verleidt mijn knechten om te hoereren en afgodenoffers te eten. En Ik heb haar tijd gegeven om zich te bekeren, maar zij wil zich niet bekeren van haar hoererij.”


Izébel was de goddeloze koningin uit het Oude Testament. 1 Koningen 18.
Zij was een Phoenicische prinses en werd de vrouw van Achab. Dit huwelijk was tegen het gebod van God, want zij diende de Tyrische god Baäl. Zij bracht haar goden mee naar Israël en voerde zo de Baäldienst in. Vooral de profeet Elia verzette zich heftig tegen dit geestelijke overspel, maar Izébel wist haar zin door te drijven en zo waren er in Israël maar liefst 450 profeten van Baäl en 400 profeten van Astarte (of: Asjéra)
Astarte was de godin van de vruchtbaarheid uit Tyrus.

De dienst van deze goden ging gepaard met overspel en hoererij en we moeten helaas vaststellen, dat vele Israëlieten afvielen van hun geloof.


Izébel trachtte bovendien de profeten van Jahwe (= God) uit te roeien, wat haar slechts ten dele lukte, maar we mogen aannemen, dat zij vele dienstknechten van God heeft laten ombrengen. Het liep slecht af met Izébel: Jehu liet haar uit het raam werpen en zij werd door honden verscheurd. 2 Koningen 9.


In het Thyatira-tijdperk vindt een geestelijke herhaling plaats van het bovenstaande.
De Izébel van Thyatira laat toe, dat de heidenen hun beeldendienst in de kerk brengen en ook hun verkeerde praktijken worden omgezet en aangepast aan de kerk.


We hebben al een opsomming gegeven van de verkeerde praktijken en leringen van de rooms-katholieke kerk en het allerergste van dit overspel is, dat miljoenen mensen het enige, echte Evangelie is onthouden. Zij zijn gestorven, zonder ooit het ware Evangelie te hebben gehoord en ervaren…
(noot: we mogen ons wel verheugen in het feit, dat de Bijbel meer centraal komt te staan binnen de rooms-katholieke gemeenschap. De Bijbel mag nu ook door de “leken” gelezen worden…)


Wat we nodig hebben, is alleen gehoorzaamheid aan het onfeilbare Woord van God, dé onuitputtelijke Bron van eeuwig leven.
Alle vermenging met godsdiensten die zich bezighouden met beeldenverering, relikwieën, heilig water, wierook, enz., enz. zijn uitingen van ontucht!
Laat ons vooral beseffen, dat dit de uitgesproken mening is van niemand minder dan Jezus zelf, de Auteur van deze brief !


Vers 22 en 23. “Zie, Ik werp haar op het ziekbed en hen, die met haar overspel bedrijven, breng Ik in grote verdrukking, indien zij zich niet van hun werken bekeren. En haar kinderen zal Ik de dood doen sterven en alle gemeenten zullen inzien, dat Ik het ben, die nieren en harten doorzoek; en Ik zal u vergelden, een ieder naar uw werken.”


We zullen later in het boek Openbaring zien, dat de kerken, die zich met Izébel inlaten, door de grote verdrukking zullen gaan en dan zullen zij moeten kiezen en die keus is heel simpel: het is dan de keus voor Christus of voor “het beest”, de anti-christ.
Wij mogen verwachten, dat dan zeer velen de goede keus zullen maken in een tijd van de gruwelijkste vervolgingen.
Zeer velen zullen dan hun geloof met de dood moeten bekopen.
In die tijd van vervolging zal het pure, Bijbelse geloof zegevierend geopenbaard worden. Dan zal onmiskenbaar duidelijk worden, wat er in het hart van de mens leeft, hetzij het ware geloof in de Heer Jezus Christus of het ongeloof van de anti-christ.


Vers 24. “Doch Ik zeg tot u allen, die voorts te Thyatira zijt en deze leer niet hebt en die niet, gelijk zij zeggen, de diepten van de satan hebt leren kennen: Ik leg u geen andere last op. Maar wat gij hebt, houdt dat vast, totdat Ik gekomen ben.”


Uit deze woorden van Jezus blijkt overduidelijk, dat er in Thyatira ook veel eenvoudige gelovigen waren die zich niet met de wereld lieten verontreinigen. Zij lieten zich evenmin meeslepen door de valse leraren die de gemeente waren binnengedrongen.
Jezus zegt tot hen: “Wat gij hebt, houdt dat vast!”


Nogmaals: profetisch gezien is Thyatira het tijdperk van de donkere middeleeuwen. De kerk onder heerschappij van de paus en zijn clerus met daarnaast alle orthodoxe kerken met hun clericale machten.
Deze kerken zullen de wederkomst van onze Heer meemaken, doch alleen de eenvoudige gelovigen zullen deel hebben aan de opname van de Gemeente. De kerken van Thyatira gaan door de grote verdrukking en gedurende die periode zullen zij gereed gemaakt worden voor de opname van de Gemeente, vlak voor het grote oordeel komt.


De Heer legt de gelovigen geen andere last op! Het is voor deze mensen al heel moeilijk om in hun omstandigheden bij de eenvoud van het geloof te blijven, zonder medewerking van hun godsdienstige omgeving.
Denk hierbij eens aan de gelovigen, die geen evangelische gemeenten (of: gemeenten met het Evangelie…) kennen en leven in een wereld vol bijgeloof en valse mystiek.


Er staat echter nog iets in deze tekst, waar we niet aan voorbij mogen gaan: er wordt gesproken over een leer en over het ervaren van de diepten van de satan.


Het volgende is daarom van belang:In het begin van onze jaartelling ontstond er een godsdienstige stroming het gnosticisme genoemd (afgeleid van het Griekse woord: gnosis, dat “kennis” betekent).
Door kennis dacht men de verborgen weg gevonden te hebben om uit de duistere, stoffelijke wereld op te stijgen tot het goddelijke licht. Deze leer is een heidense filosofie.

Kernthema van de gnostiek is dat de mens vergeten is wie hij in werkelijkheid is. In de gnostiek wordt Jezus als boodschapper beschouwd, die de mens esoterische (= voor ingewijden) kennis (gnosis) van het goddelijke schenkt. Daardoor zou de mens inzicht krijgen in zichzelf en het bovenaardse. Dit inzicht in de goddelijke oorsprong van de mens wordt volgens de gnostici verduisterd door de materiële wereld, waarin de mens leeft. Net als christelijke teksten, presenteren gnostische teksten Jezus als iemand die een breuk voorstond met het godsbeeld van het Oude Testament. De gnostiek verbond daaraan echter de voorstelling van een God en daarnaast een Demiurg. Door de schepping van de materie door de Demiurg zou de verbondenheid van de mens met zijn goddelijke oorsprong en bestemming zijn verbroken. Jezus geeft volgens de gnostiek de esoterische kennis om de eenheid met zijn goddelijke wezen te herstellen en zo uit de materiële wereld verlost te worden.
(Demiurg = schepper, wereldbouwer)

In de tweede eeuw drong de gnostiek ook het christendom binnen. Gedurende het tijdvak van Thyatira bloeide de gnostiek ook in de kerk. Geen wonder, want de wereld was reeds in de kerk binnengedrongen !!
Gewone, eenvoudig gelovende christenen werden als vleselijk en vooral als “zielig”, niet geestelijk, beschouwd. Zij hadden geen kennis van de diepten van het bestaan.


De gnostische leraren verklaarden, dat een christen veel meer moest weten dan alleen de Evangeliën.
Alleen wie leefde volgens hun filosofische- en theosofische leer kon de diepten van God bereiken….
Jezus noemt dit echter de diepten van satan!


Daarbij komt ook nog de theorie van bepaalde “leraren”die meenden, dat men eerst diep in de zonden moest hebben geleefd om het Evangelie te kunnen begrijpen.
Eerst moest men de diepten van satan leren kennen.


Deze laatste leer is ook een uitloper van de gnostiek en vandaag leeft deze leer nog steeds en presenteert zij zichzelf in een zeer vrome vorm: de getuigenissen van ex-verslaafden, ex-prosituees en van gewezen criminelen “doen” het erg geweldig in onze samenkomsten!
We scheppen met ze op en zonder het goed te beseffen, plaatsen we ze op zo’n hoog-, maar ook gevaarlijk voetstuk, dat ze grote kans lopen er af te vallen en helaas gebeurt dat maar al te vaak!
We behoren onze geestelijke krachten zo aan deze bekeerlingen te besteden, dat zij ,diep geworteld in de Heer, in staat zijn zelfstandig stand te houden in het geloof !


Een jonge voorganger vertelde me eens: “Je mag pas getuigen, als je eerst in de goot hebt gelegen, maar ik ben als kind tot de Heer gekomen en de Heer heeft mij voor veel zonde en ellende bewaard, maar dat is kennelijk niet interessant genoeg voor een getuigenis!”


Vers 26-28. “En wie overwint en mijn werken tot het einde toe bewaart, hem zal Ik macht geven over de heidenen; en hij zal hen hoeden met een ijzeren staf, als aardewerk worden zij verbrijzeld, gelijk ook Ik van mijn Vader ontvangen heb, en Ik zal hem de morgenster geven”.


De kerken van Thyatira zoeken macht: de paus is de plaatsbekleder van Christus op aarde en volgens zijn leer moeten alle kerken onder Rome vallen. Bovendien tracht de paus macht uit te oefenen in de politieke wereld.


De macht van de toekomst komt echter in handen van Gods kinderen, de overwinnaars. Zij zullen als koningen en priesters in het komende rijk van Christus met Hem regeren.


Adam heeft de heerschappij verloren. Christus heeft deze heerschappij herwonnen en deelt deze met de overwinnaars.


In hoofdstuk 19:15 komt Christus terug om die heerschappij te aanvaarden. “En Hijzelf zal hen hoeden met een ijzeren staf”.
Ook psalm 2 : 8 en 9 spreken hierover.

8 Vraag het mij
en ik geef je de volken in bezit,
de einden der aarde in eigendom.

9 Jij kunt ze breken met een ijzeren staf,
ze stukslaan als een aarden pot.’


“Ik zal hem de morgenster geven”.


In hoofdstuk 22 : 16 zegt Jezus: “Ik ben de wortel en het geslacht van David, de blinkende morgenster.”

In de tijd van Johannes was Venus een symbool van macht, van wereldheerschappij.
De overwinnaars zullen de morgenster ontvangen, d.w.z. zij zullen met Jezus regeren in Zijn komend koninkrijk.


Vers 29. “Wie een oor heeft, die hore, wat de Geest tot de gemeenten zegt.”


Wat zou het geweldig zijn, als alle christenen deze boodschap aan Thyatira ter harte namen! Het christendom van vandaag zou een groot overwinnend leger kunnen zijn, als men maar beter luisterde naar de stem van Christus!!

De dode kerk. Van ca. 1517- ca. 1750.

De periode in de kerkgeschiedenis, waar de brief aan de gemeente te Sardes op doelt, is de periode vanaf het begin van de reformatie tot ongeveer 1750, waarbij we moeten vaststellen, dat na die periode Sardes wel blijft voortbestaan tot de komst van de Heer, naast Thyatira, Philadelfia en Laodicea.

Om enkele voorbeelden uit die reformatie-tijd te noemen:
Johannes Hus leerde , net als Wycliffe, dat het hoogste leergezag niet de paus, maar de Heilige Schrift was. Beiden verzetten zich heftig tegen de corruptie in de kerk, tegen de beeldendienst, de bedevaarten en tegen de aflaat. Vanzelfsprekend vonden ze gehoor bij de eenvoudige gelovigen, maar ook bij vele dienaars van de kerk.


In de kerkgeschiedenis zien we duidelijke lijnen die uitkomen op de grote Reformatie die met Luther tot een grote doorbraak kwam. Het is van groot belang Gods leiding in de geschiedenis te leren zien !


De geschiedenis van Luther is zeer bekend.
Niet door goede werken wordt de mens behouden, maar door geloof alleen, was zijn uitspraak. En daarbij is de Schrift alleen dé bron van ons geloof.


De jonge Melanchton werd de theoloog van de hervorming en vooral door de vele geschriften van Luther kwam heel West-Europa in beweging. De Reformatie was geboren !


Sardes is de levenloze gemeente, de dode kerk.De naam Sardes betekent zoveel als: de ontsnapten.

Sardes was zeer oud, een van de oudste steden van Asia. De stad lag in een vallei aan de rivier de Pactolus. De rivier voerde veel stofgoud mee en door de winning van goud werd Sardes een zeer rijke stad.

In 560 voor Chr. kwam koning Kroisos, meer bekend met zijn Latijnse naam Croesus, aan de regering. Hij gold als een van de rijkste koningen van de oudheid en zijn macht was groot, want hele gebieden in Asia waren schatplichtig aan hem.
In Sardes werden ook de eerst munten geslagen en de stad groeide uit tot een wereldhandelscentrum.

Het grote voordeel van de stad was, dat het een knooppunt van vijf grote handelswegen werd: Van Sardes leidde een weg naar Efeze, één naar Pergamos via Thyatira, een andere weg naar Phrygië, weer een andere weg naar Philadelfia en de vijfde weg was de handelsweg naar Smyrna.


Sardes was een centrum voor de wolhandel en de stad was beroemd om de fabricage van kleden. Ook de wolververijen en de kledingindustrie maakten deel uit van de nijverheid.


De stad zelf was gebouwd op heuvels en de onneembare vesting lag op een steile rotspartij, die met het achtergebergte door een zeer scherpe bergkam was verbonden.
Zowel de bergkam als de rots, waarop de citadel lag, waren niet te beklimmen.


Echter, de vesting Sardes, die zo veilig leek te zijn, werd enkele keren veroverd, eerst door Cyrus, toen door Antioches, en later nog een keer.

Eenmaal, onder de Romeinen werd Sardes een zetel voor rechtspraak.
Toch had Sardes een heel slechte naam: het leven was er te gemakkelijk en door de rijkdom leefde men voor zijn plezier.
Sardes was een decadente, zedeloze stad en een voedingsbodem voor allerlei misdaad.Het leek zo’n mooie levende stad, maar in wezen was zij dood !


Uiteindelijk werd Sardes later door een hevige aardbeving totaal verwoest en vandaag is er in Sardes geen enkele christelijke gemeente meer te vinden…
Tussen de ruïnes staan wat lemen hutten: Sardes is geheel ten onder gegaan.


We gaan nu de tekst behandelen aan het begin van hoofdstuk 3 van Openbaring. Daaruit zal blijken, kijkend naar wat gezegd is over de reformatie-tijd, dat de Heer helemaal niet blij is met de kerken die uit de reformatie zijn voortgekomen. Dit klinkt spijkerhard, maar de waarheid moet gezegd worden en we moeten de redenen dan ook duidelijk aangeven bij de tekstbehandeling.

Openbaring 3:1. “En schrijf aan de engel der gemeente te Sardes: Dit zegt Hij, die de zeven Geesten van God en de zeven sterren heeft: Ik weet uw werken, dat gij de naam hebt, dat gij leeft, maar gij zijt dood.”


Zoals in al de zeven brieven kondigt Jezus zich op een bijzondere wijze aan en wij moeten de bedoeling daarvan ontdekken.
Jesaja 11:2 beschrijft de zevenvoudige Geest van God, namelijk:
de Geest des Heren, de Geest van wijsheid, de Geest van verstand, de Geest van raad, de Geest van sterkte, de Geest van kennis en de Geest van de vrees van de Heer.
Jezus hééft deze zeven Geesten, d.w.z.: Hij heeft de volledige volheid van de Heilige Geest en uit Openbaring 5:6 blijkt, dat de zeven Geesten van God zijn uitgezonden over de gehele aarde.

6 Midden voor de troon, tussen de vier wezens en de oudsten, zag ik een lam staan. Het zag eruit alsof het geslacht was en het had zeven horens en zeven ogen; dat zijn de zeven geesten van God die over de hele wereld zijn uitgestuurd.

Wat wordt daarmee bedoeld? Jezus heeft deze zeven Geesten; Hij heeft ze ontvangen om ons de volheid van de Heilige Geest te schenken, want, zoals Johannes de Doper opmerkte: Jezus is de Doper met de Heilige Geest ! Mattheüs 3:11.

11 Ik doop jullie met water ten teken van jullie nieuwe leven, maar na mij komt iemand die meer vermag dan ik; ik ben zelfs niet goed genoeg om zijn sandalen voor hem te dragen. Hij zal jullie dopen met de heilige Geest en met vuur;

De aanhef van deze brief zouden we ook zó kunnen omschrijven:
“Dit zegt Hij die de Doper is met de Heilige Geest en die jullie niet alleen redding wil schenken, maar jullie ook de volheid van de Heilige Geest wil schenken, zodat jullie kunnen LEVEN vanuit de volle zegen en kracht die Ik voor jullie verworven heb”.

De gemeente behoort Geest-vervuld te zijn. Sardes is niet vervuld met de Heilige Geest, vandaar deze aanhef!


Jezus zegt ook, dat Hij de zeven sterren heeft. In Openbaring 2:1 zegt Hij, dat Hij de zeven sterren in Zijn rechterhand houdt. Daarmee geeft de Heer aan, dat Hij de gemeente leidt en bestuurt. Hier zegt de Heer, dat Hij ze heeft, dat Hij ze bezit : de gemeente is van Hem en Hij wil Sardes niet alleen bezitten, maar ook in zijn rechterhand houden.

Hij wil de gemeenten van de reformatie zelf besturen door zijn Geest en we zullen zien, dat dit niet het geval was en ook nu nog niet is!


3 : 1b: “Ik weet uw werken , dat gij de naam hebt, dat gij leeft, maar gij zijt dood!”


Wat een vreselijke uitspraak!
Als wij een oordeel zouden moeten geven over de kerken van de reformatie, dan zouden we wel oppassen om zoiets te zeggen!
Maar degene die hier spreekt, is niemand minder dan de Heer Jezus Christus en we hebben zijn woorden maar te accepteren.

“Ik weet uw werken”.
Niets ontgaat de Heer van de kerk. Hij weet, welke geweldige werken de reformatoren tot stand hebben gebracht: nieuwe bijbelvertalingen in de eigen taal, vele boeken en geschriften, universiteiten en staatskerken.
Maar ook machtsstrijd en niets ontziende kritiek op elkaar!!
Om de kleinste afwijking in de leer kon Luther met de meest grove scheldwoorden zijn mede-hervormers te lijf gaan!

Er ontbrandden godsdienstoorlogen en men meende God daarmee te dienen. Calvijn had grote macht in Genève en was mede schuldig aan de terechtstelling van Michaël Servet die zich niet onderwierp aan de calvinistische leer….
Het uitoefenen van macht in welke vorm dan ook is puur werelds !
Jezus zei tot zijn volgelingen: “Gij weet, dat de regeerders der volken heerschappij over hen voeren en de rijksgroten oefenen MACHT over hen. ZO IS HET ONDER U NIET !! Maar wie groot wil worden, zal uw dienaar zijn en wie onder u de eerste wil zijn, zal uw slaaf zijn; gelijk de Zoon des mensen niet gekomen is om zich te laten dienen, maar om te dienen en zijn leven te geven als losprijs voor velen”.


De staatskerken zijn een grote hinderpaal voor de verbreiding van het Evangelie geweest en vinden hun oorsprong in de tijd van Constantijn die de wereld in de kerk bracht.
Als de wereld in de kerk komt, brengt zij de dood met zich mee: “Gij hebt de naam, dat gij leeft, maar gij zijt dood!.”

Het is bepaald niet prettig om deze woorden uit te leggen!!


Vers 2: “Wees wakker en versterk het overige, dat dreigde te sterven, want Ik heb geen van uw werken vol bevonden voor mijn God”.

“Wees wakker!” m.a.w. Wees waakzaam!
De stad Sardes werd twee maal veroverd en vernietigd, omdat de inwoners niet wakker, waakzaam, waren geweest en de Heer waarschuwt, dat de reformatorische kerken wakker moeten blijven, anders ondergaan ze hetzelfde lot….
Het tweede deel van vers 2 geeft duidelijk de oorzaak aan, waarom de reformatie op een doodlopend spoor is gekomen:
“Versterk het overige, dat dreigde te sterven….”


Geweldig, dat de reformatie weer een Evangelie kon prediken tot redding van zondaars. “De rechtvaardige zal uit geloof leven!”
Er werd weer geloof gepredikt, maar alleen geloof om tot verlossing te komen, niet veel meer.

Men predikte niet, dat Christus voor de gehele wereld gestorven was en dat iedereen tot Hem kan komen.


Calvijns volgelingen boden een “redding” aan onder één voorwaarde: Als je niet uitverkoren bent, kun je niet gered worden en daar is niets aan te doen: je bent bestemd voor het eeuwige hellevuur en daar ontkom je niet aan, onder geen beding…

Het Evangelie onder een dekmantel, een angstaanjagend wanhopig “evangelie”!
De hervormers hadden beter de Schrift moeten onderzoeken en hadden niet mogen blijven steken bij het begin van de terugkeer tot de Schrift.
Zij namen zowat alles over, dat door Pergamos en Thyatira was binnengebracht. Zij hadden verder moeten gaan, want:

- De kinderdoop is een onbijbels gebeuren.

- Van de boodschap der heiliging (heiligmaking) kwam niet veel terecht.

- Van het geweldige bevrijdende werk van de Heilige Geest had men geen weet.

- De gaven van de Heilige Geest werden vanzelfsprekend als afgedaan beschouwd.

- Aan de boodschap van de wederkomst van Christus kwam men niet toe, want men was te druk met elkaar te bestrijden…

“Ik heb G E E N van uw werken V O L bevonden.”
Wat klinkt dat allemaal toch hard ! Maar het is de realiteit !

Reformatorische kerken, luister toch naar Jezus : "Ik heb geen van uw werken VOL gevonden voor God".
Kom terug naar de Schrift! U moet niet terugvallen op Augustinus of Calvijn, u moet verder terug, terug naar wat de Bijbel zegt en dan ontvangt u de juiste aanwijzingen om tot een levende relatie te komen met Jezus Christus.

Terug naar het begin van de gemeente; terug naar de Bijbelse prediking, de Bijbelse doop door onderdompeling, terug naar de vervulling met de Heilige Geest en de gaven van de Geest, terug naar de verwachting van Jezus’ komst!
En bovenal: terug naar God Die écht zoveel van ons houdt, dat Hij Zelf voor ons op aarde kwam. En al deze rijkdom vinden jij/u en ik in het Woord.

Vers 3a: “Bedenk dan, hoe gij het ontvangen en gehoord hebt, en bewaar het en bekeer u.”

Hoe hebben we het Leven ontvangen?
We moeten dan terug naar de eerste christengemeenten, zoals die in de Handelingen worden beschreven, want daar ligt de oorsprong van ons christen-zijn.
In Handelingen 3 : 19 - 26 lezen we, wat wij moeten doen om behouden te worden en wat daar dan op moet volgen.
Geloof het maar: Petrus wist heel goed, waar hij het over had en dat niet alleen: de mensen begrepen ook heel goed, wat er van hen verlangd werd !

19 Wend u af van uw huidige leven en keer terug tot God om vergeving te krijgen voor uw zonden. 20 Dan zal de Heer een tijd van rust doen aanbreken en zal hij de messias zenden die hij voor u bestemd heeft. Dat is Jezus, 21 die in de hemel moest worden opgenomen tot de tijd aanbreekt waarover God van oudsher bij monde van zijn heilige profeten heeft gesproken en waarin alles zal worden hersteld. 22 Mozes heeft al gezegd: “De Heer, uw God, zal in uw midden een profeet zoals ik laten opstaan; luister naar hem en naar alles wat hij u zal zeggen. 23 Wie niet naar deze profeet luistert, zal uit het volk gestoten worden.” 24 Samuël en alle profeten na hem hebben deze tijd aangekondigd. 25 U bent de erfgenamen van de profeten; met uw voorouders heeft God zijn verbond gesloten toen hij tegen Abraham zei: “In jouw nageslacht zullen alle volken op aarde gezegend worden.” 26 God heeft zijn dienaar –Jezus-allereerst voor u laten opstaan en hem naar u gezonden om ieder van u die zich afkeert van zijn slechte daden te zegenen.’

3000 mensen deden wat Petrus zei en kwamen zo tot geloof!Hoe kwamen ze tot geloof?
Petrus zei: “Bekeert u!”
Sommige kerken van de Reformatie maken hier een levenslang probleem van het is in en in droevig, dat duizenden hun ganse leven lang naar de kerk gaan en toch niet weten of ze wel bekeerd zijn.
Zij blijven steken in het begin van het geloofsleven, want, zeggen ze: “Je kunt jezelf niet bekeren.”
Maar Petrus zegt: “Bekeert u!”
Hij zou dit nooit gezegd hebben, als dat niet kon en de 3000 waren het bewijs, dat je je kunt bekeren op hetzelfde moment als je over de verlossing van Jezus hoort!

Wat is dan bekering? Het is eigenlijk zo eenvoudig: té eenvoudig en daarom hebben zoveel mensen er moeite mee.
Het is simpelweg het besluit om Gods liefde te aanvaarden en je af te keren van de zonde en je toe te keren naar Jezus die voor al je zonden gestorven is.
God heeft ons uitverkoren om een keus te kunnen maken!

Als je geen zekerheid hebt en je zou het graag willen hebben, doe dan eenvoudigweg het volgende: ga in alle stilte op je knieën, richt je hart volledig op Jezus en geloof, dat Hij je ziet en hoort en gééf Hem je leven, eens en voor altijd.

Aanvaard Hem als je persoonlijke Verlosser. Hij is gestorven voor jouw en mijn zonden, ja, voor de zonden van de gehele wereld en je kunt daarom niet meer verloren gaan om je zonden.


Openbaring 3:3. “Indien gij dan niet wakker wordt, zal Ik komen als een dief en gij zult niet weten, op wel uur Ik u zal overvallen.”


Soms is de taal van de Bijbel zo simpel, dat ons gemakkelijk kan ontgaan, wat er nu precies gezegd wordt. Laat ons deze zin eens omschrijven. Dan zouden we het volgende kunnen zeggen: jullie slapen en daarom kunnen jullie niet waken. Omdat jullie niet waken, bewijs je daarmee, dat jullie Mij niet verwachten. Omdat jullie Mij niet verwachten, zal mijn wederkomst jullie overvallen, zoals een dief ’s nachts binnen sluipt om je te beroven.


De gemeente van Sardes slaapt wat betreft dit zeer belangrijke onderdeel van de geloofsleer, namelijk de wederkomst van de Heer Jezus Christus.
Later zullen we zien, dat de gemeente van Sardes, als gevolg van het niet waakzaam zijn, door de grote verdrukking zal moeten gaan.


Van gelovigen wordt verwacht, dat zij uitzien naar de komst van de Heer. De eschatologie, de leer van de wederkomst, vormt een groot onderdeel van het geheel, een onderdeel dat we nooit mogen verwaarlozen.


De christenen die de Heer verwachten, worden dikwijls aangeduid als “maranatha”-christenen. De maranatha-christen ziet uit naar de grote ontplooiïng van het koninkrijk van Christus, naar Zijn wederkomst.
Een christen die de Heer verwacht, verheugt zich op de taak die hij zal ontvangen in dit eeuwige koninkrijk (“maranatha” is Aramees voor : “Onze Heer, kom!”)
Koning en priester te mogen zijn tot in alle eeuwigheden en mee te mogen werken aan de onplooiïng van Christus’rijk is echt wel iets om verlangend naar uit te zien !!


Een christen die de Heer verwacht, heeft perspectief!

Luister naar Paulus: “Maar gij , broeders zijt niet in de duisternis, zodat die dag u als een dief overvallen zou: want gij zijt allen kinderen van het licht en kinderen van de dag. Wij behoren niet aan nacht of duisternis toe; laten wij dan ook niet slapen gelijk de anderen, maar wakker en nuchter zijn.” 1 Thessalonicenzen 5:4-6

Openbaring 3: 4 en 5a. “Doch gij hebt enkele personen te Sardes, die hun klederen niet hebben bezoedeld en zij zullen met Mij in witte klederen wandelen, omdat zij het waardig zijn. Wie overwint, zal aldus bekleed worden met witte klederen.”


Gode zij dank zijn er in Sardes ook gelovigen die niet zijn bezoedeld, die geheel rein zijn gebleven.
De oude stad Sardes was een schatrijke stad en een onneembare vesting. De inwoners vertrouwden op hun geld en hun citadel en waanden zich onaantastbaar.
Het is moeilijk om in zo’n stad te leven en niet te worden aangetast door de geest van die stad. Het is ook niet gemakkelijk om in een kerk die uit de reformatie is gekomen een overwinnend christen te zijn.

Maar ze zijn er wel ! Gelukkig maar !
Pas op: Niemand heeft het recht om andere gelovigen te veroordelen, omdat zij in een godsdienstig systeem zitten, dat hen geestelijk belemmert. Maar daarom kan het hart van de gelovige wel vol zijn !
En zo zijn er genoeg ! Fijne gelovigen die echt met de Heer leven en je vindt ze in alle kerken ! Zelfs in de zwaarste calvinistische groeperingen vindt men kinderen van God die stralen van vreugde. Ondanks de zware leer hebben ze de kern van het geloof toch ontvangen: de levende Heiland die in hun hart woont !


Vers 4 is de enige tekst in de brief aan Sardes, waar waardering uit spreekt.
De belofte voor deze overwinnaars is dan ook groot: zij zullen met Jezus in witte klederen wandelen.
De witte kleding komen we in Openbaring 4 en 7 eveneens tegen: In hoofdstuk 4 zijn het de 24 oudsten die in het wit gekleed zijn en in hoofdstuk 7 is het de schare die niemand tellen kan, die ook witte kleding heeft ontvangen en de verklaring vinden we in Openbaring 7 : 14b: “Zij hebben hun gewaden gewassen en die wit gemaakt in het bloed van het Lam.”


De witte kleding spreekt dus van de reinigende kracht van het bloed van Christus.
Om dit beter te verstaan, het volgende: De meeste Evangelische Gemeenten –ook de onze (J.W.)- vieren op de eerste zondag van de maand het heilig avondmaal en worden zo elke maand heel speciaal bepaald bij de betekenis van het lichaam en bloed van de Heiland.

Het is zeer belangrijk dat voorgangers spreken over het lijden en sterven van Jezus, de redding en de zegeningen die daaruit voortkomen.
Het gevolg van deze prediking en de viering is heiligmaking !
Zwakke christenen ontvangen op deze wijze meer kracht en inzicht om beter te leren strijden en overwinnen. In hun leven van iedere dag wordt de kracht van Jezus’ bloed meer en meer openbaar en de relatie met Christus wordt daardoor reëler en sterker !


Gelukkig blijkt uit onze tekst, dat er in Sardes overwinnaars zijn die hun geloofsleven hebben gebouwd op het bloed van Christus en dat maakt ze waardig om met de Heer te wandelen.
Om overwinnaars te worden, moeten we ons allereerst verdiepen in de betekenis van het lijden en sterven van Christus, dan worden we vervolgens met Hem vereenzelvigd in Zijn begrafenis door de waterdoop, om daarna met Hem op te staan in een nieuw leven, dat bestuurd wordt door de Heilige Geest.

Het Evangelie is in wezen toch zo eenvoudig ! Hoe komt het toch, dat men er zo’n moeilijke zaak van heeft gemaakt?!


Openbaring 3 : 5b: “En ik zal zijn naam geenszins uitwissen uit het boek des levens”.

Deze tekst grijpt ook terug op de oude stad Sardes, want in die stad konden verdienstelijke burgers tot ereburgers benoemd worden. Wanneer nu een ereburger op oneervol gedrag betrapt werd, dan werd zijn naam uit de lijst van ereburgers verwijderd.


Luther en Calvijn geloofden, in tegenstelling tot Erasmus en (later) Armenius, niet in de vrije wil van de mens. Beiden geloofden in een predistinatie. Men kon alleen behouden worden door uitverkiezing en het stond al voor de geboorte van de mens vast, of hij uitverkoren was om zalig te worden of niet.

Wie niet uitverkoren is, wordt verdoemd en is dus voor eeuwig verloren, geloofden zij.

Calvijn heeft deze leer van de uitverkiezing en verwerping sterk naar voren gebracht en ondanks het feit, dat hij ook geweldige goede en zuivere leringen bracht, is het vooral met de leer van de uitverkiezing, dat Calvijn en vooral zijn opvolgers de kerk een heel slechte dienst hebben bewezen en helaas heeft deze leer vaste voet gekregen in de reformatorische kerken in de lage landen.

Vandaar, dat zovele zielen nooit tot een blijde doorbraak komen, omdat zij onder de ellendige gevolgen van deze intellectuele, ongeestelijke leer leven.
De leer van Calvijn op dit punt is een poging om een oplossing te geven op vragen die men alleen en uitsluitend vanuit de Schrift en zeker niet vanuit het verstand kan beantwoorden.
De uiterste consequentie van het calvinisme is: Als je eenmaal bent uitverkoren, kan je naam nooit meer uit het boek des levens worden gewist !
Nog altijd is er een onderlinge strijd tussen de theologen over de uitverkiezing en de vrije wil.


Het is heel dom om allerlei vragen op te werpen en die dan eenzijdig te beantwoorden. Zo is de Schrift niet bedoeld ! De uitverkiezing heeft niets te maken met het doel in ons leven, nadat we gered zijn : “Hij heeft ons immers in Hem uitverkoren vóór de grondlegging der wereld, OPDAT WIJ HEILIG EN ONBERISPELIJK ZOUDEN ZIJN VOOR ZIJN AANGEZICHT”. (Efeze 1 : 4)


De uitverkiezing heeft te maken met de heilige wandel van de gemeente, hier en nu !
In het kort nog even dit, omdat de ervaring leert, dat veel mensen hier toch moeite mee hebben: God is vanzelfsprekend altijd de eerste, als het om de redding gaat. De verlossing is Zijn eigen plan: “Uit Hem en door Hem en tot Hem zijn alle dingen”. Romeinen 11 : 36.

“Blijft uw behoudenis bewerken met vreze en beven, want God is het, die om Zijn welbehagen zowel het willen als het werken in u werkt”. (Filippenzen 2 : 12)


God staat zonder meer altijd klaar om iedereen die Hem zoekt, te helpen en inderdaad: Hij bewerkt zelfs het zoeken, zodat ieder die tot geloof komt, kan zeggen, dat God de eerste was die aan onze redding begon. Maar we worden pas gered, als wij de goede keus maken.

God heeft ons het vermogen gegeven om te kunnen kiezen.

Maar hoe zit het dan met het boek van het leven ?
Daar staan toch onze namen in van vóór de grondlegging van de wereld ?
Zie Openbaring 17 : 8.
Alle mensen die op aarde leven van wie de naam niet vanaf het begin van de wereld in het boek van het leven staat…….(NBV)

Inderdaad hebben wij zo’n onmetelijk grote God,dat Hij in Zijn alwijsheid en alwetendheid vooraf kan weten en zien, hoe wij uiteindelijk reageren op de prediking van de verlossing, de redding.
Om zoiets te kunnen is Hij dan ook God !


Nu hebben de theologen steeds maar weer getracht de verborgenheden uit te leggen en te verklaren, terwijl de Bijbel duidelijk leert, dat de verborgenheden voor Gód zijn en wij tevreden moeten zijn met wat Hij ons in Zijn Woord openbaart.

En wat de redding betreft: er staan zoveel duidelijke uitnodigingen in de Schrift om tot Jezus te komen, om Jezus aan te nemen als Heer en Heiland, om onze zonden te belijden, om vergeving te vragen, om te gaan geloven in Hem, om ons hart aan Hem te geven, enz., dat er voor ieder die zoekt, een tekst is, waar hij op in kan gaan om eeuwig leven te ontvangen.
God Zelf bewerkt onze wil, de keus is daarna aan ons.


“Wie dorst heeft kome, en wie WIL, neme het water van het leven om N I E T. Openbaring 22 : 17.

Miljoenen hebben zo de Heiland gevonden door te doen, wat God in Zijn Woord van hen vroeg. God heeft ons uitverkoren om zelf een keus te kunnen maken.


En als ik nu in het boek van het leven sta, kan ik daar dan weer uit gewist worden ?
Heel duidelijk zegt de Heiland, dat de namen van de overwinnaars geenszins uitgewist zullen worden uit het boek van het leven.
Dit is geen tekst om over te piekeren, maar een positieve tekst om heel blij mee te zijn. “In Hem zijn wij meer dan overwinnaars” (en wij willen niet anders…) en daarom weten we, dat onze naam nooit uit het boek van het leven zal worden gewist ! Romeinen 8 : 37-39:

37 Maar wij zegevieren in dit alles glansrijk dankzij hem die ons heeft liefgehad. 38 Ik ben ervan overtuigd dat dood noch leven, engelen noch machten noch krachten, heden noch toekomst, 39 hoogte noch diepte, of wat er ook maar in de schepping is, ons zal kunnen scheiden van de liefde van God, die hij ons gegeven heeft in Christus Jezus, onze Heer.


Maar als iemand niet serieus uit het geloof blijft leven, dan ligt in deze tekst een ernstige waarschuwing en de duidelijke mogelijkheid, dat zijn/haar naam wél kan worden uitgewist.


Openbaring 3 : 5c. “Maar Ik zal zijn naam belijden voor Mijn Vader en Zijn engelen”.


Jezus zit in de troon aan de rechterzijde van de Vader om voor ons te pleiten en als wij een overwinnend geloofsleven hebben, dan verheugt dit het hart van de Heer en deelt Hij deze blijdschap met de Vader en dan belijdt Jezus onze naam voor de Vader en de engelen. Heel eenvoudig betekent het dit: Als je in de Heer blijft, wordt er in de troon van God over je gesproken door Jezus en de engelen horen over je !
Wat een heerlijke gedachte: De hemel leeft met ons mee !!
Dat is nu, wat de Bijbel onze wandel in de hemelse gewesten noemt.


Openbaring 3 : 6. “Wie een oor heeft, die hore, wat de Geest tot de gemeenten zegt”.


In deze brief aan Sardes worden alle christenen van alle tijden aangeschreven. Laten we er ons voordeel mee doen door te luisteren naar de stem van de Heer !

Vanaf ongeveer 1750 tot de wederkomst van de Heer Jezus Christus.


Deze gemeente kunnen we vele namen geven, zoals:
De gemeente vol broederlijke liefde, of:
de gemeente van de volheid,
de gemeente van de late regen,
de gemeente die de Heer verwacht,
de gemeente die de Heer tegemoet gaat,
de gemeente met een toekomstverwachting,
de gemeente van de overwinnaars,
de onberispelijke gemeente,
de getrouwe gemeente,
de opwekkingsgemeente,
de zendingsgemeente, enz.


Smyrna was ook zo’n goede geestelijke gemeente die ondanks het zware lijden toch zeer veel vrucht droeg.
Christus heeft geen enkele aanmerking op Smyrna en evenmin op Philadelphia. Alle andere gemeenten worden wel berispt.


Het grote verschil tussen deze beide gemeenten is, dat Philadelphia zonder noemenswaardige vervolging, meestal onbelemmerd, het Evangelie kon uitdragen naar de uiteinden van de wereld.


Het grote getuigenis van Smyrna was de moedige houding die zij als martelaren in de vervolging tot de dood uitstraalden.
We herinneren ons bij Smyrna de woorden van de kerkvader Tertullianus: Het bloed der martelaren is het zaad der kerk.


De studie van Pergamos, waar de wereld in de kerk kwam, en het bestuderen van Thyatira en Sardes was niet echt opwekkend !
Met Israël ging het in het Oude Testament ook bergafwaarts en dan komt de beklemmende vraag: Hoe loopt het met de gemeente van onze Heer af?


Gelukkig is daar de opwekkingsgemeente van Philadelphia !
En wat een zegen, dat deze gemeente vandaag nog steeds bestaat naast Thyatira, Sardes en Laodicea.
De opwekking, de herleving, begon zo ongeveer 1750 en had vele hoogtepunten vóór de twintigste eeuw. Na 1900 zien we Laodicea opkomen en, jammer genoeg, moeten de Philadelphia-christenen van nu leven in de omstandigheden van Laodicea en dat maakt het er bepaald niet gemakkelijker op !

Wat voor stad was Philadelphia?
De stad werd indertijd gesticht door Attalus, bijgenaamd Philadelfos, en zij werd naar hem genoemd.
Hij bouwde de stad op de oude fundamenten van een vroegere nederzetting.
Philadelphia betekent broederlijke liefde en we komen dit woord zeven keer in het Nieuwe Testament tegen, namelijk in Romeinen 12 : 10, 1 Thessalonicenzen 4 : 9, Hebreeën 13 : 1, 1 Petrus 1 : 22, 2 Petrus 1 : 7 (2x) en Openbaring 3 : 7.


Ook hier mag men niet van toeval spreken: het getal 7 is het getal van de volheid.
Niet voor niets zegt 1 Corinthiërs 13, dat de liefde onmisbaar is in ons geloof en in onze toekomstverwachting: zonder liefde zijn we echt helemaal niets. Zie vers 2: Al had ik de gave om te profeteren en doorgrondde ik alle geheimen, al bezat ik alle kennis en had ik het geloof dat bergen kan verplaatsen – had ik de liefde niet, ik zou niets zijn.


De stad Philadelphia werd wel de poort naar het Oosten genoemd, want vanuit de stad liepen de wegen naar de vruchtbare landstreken Phrygië, Lydië en Mysië.
Deze gebieden waren nog niet in aanraking gekomen met de hellenistische cultuur en daarom werden de bewoners van die streken “barbaren” genoemd.


Attalus wilde de Griekse cultuur vanuit Philadelphia naar deze oostelijke streken brengen en zo werd Philadelphia een strategische stad met een zendingsopdracht, precies zoals later de gemeente van Philadelphia een zendingsgemeente zou worden !
Bovendien lag de stad Philadelhia aan de hoofdweg van Europa naar het Oosten.


Philadelphia was een welvarende stad, aan de rand van een vulkanisch gebied, een zeer vruchtbaar gebied en bijzonder geschikt voor de wijnbouw.
De warme, vulkanische bronnen trokken veel mensen aan, die genezing voor hun kwalen zochten en daardoor ging er een roep uit van Philadelphia.


In deze stad vereerde men vele goden, zoals in de meeste steden en er waren veel tempels, waaronder de tempel van Dionysus, de god van de wijn.

De enorme rijkdom was dan ook voor een belangrijk gedeelte te danken aan de wijncultuur.


Griekse tempels zijn veelal zo gebouwd, dat het overkoepelende dak gedragen wordt door pilaren, zoals we ook al gezien hebben in Efeze. Nu had men de gewoonte in Philadelphia om verdienstelijke burgers op een bijzondere wijze te eren. Hun namen werden ingebeiteld op een pilaar van een van de tempels, zodat de bezoekers konden lezen, welke burgers de stad hadden grootgemaakt.
In andere gevallen werd een hele pilaar aan de ereburger gewijd en bij de bouw van een tempel mochten ook ereburgers een pilaar schenken.
Ereburger van de stad te mogen worden, was een grote eer, waar men met recht zeer trots op kon zijn.
Voor die tijd was de stad een prettige plaats om te wonen.


In 17 na Chr. werd de stad door een aardbeving voor het grootste gedeelte verwoest.
In vulkanisch gebied kan men altijd aardschokken verwachten en meestal zijn deze schokken niet zo ernstig, maar men weet dit nu eenmaal niet van te voren. Zodra er een beving komt, vluchten alle mensen hun huizen uit om eventueel niet bedolven te worden onder de instortende gebouwen.


De bevolking leefde in voortdurende vrees voor een aardbeving en men kan zich indenken, dat zij vaak in paniek de stad zijn uitgevlucht om veilig te zijn op de grote vlakte rondom de stad.
Na de aardbeving van het jaar 17 werd de stad onder keizer Tiberias herbouwd en kreeg zij ook een nieuwe naam, namelijk Neocaesarea, “de nieuwe stad van de caesar”.
De nieuwe naam hield niet lang stand en later ging men de stad weer gewoon bij de oude naam noemen.


De gemeente van Philadelphia kreeg deze brief van Jezus, geschreven in een taal, die zij heel goed verstonden, want in zijn brief verwerkt de Heer de omstandigheden, zoals we die hier beschreven hebben. Bij de behandeling van de tekst wordt dit duidelijk.


In de strijd met de aanstormende mohammedanen hield Philadelphia later moedig stand en als laatste bolwerk viel de stad, niet door eigen schuld, maar omdat zij werden verraden door de jaloerse Byzantijnse christenen !

Vandaag heeft Philadelphia Alasehir, “Stad van God”, en er zijn zo’n 10.000 inwoners.
Er zijn vijf christelijke kerken in de stad en zes moskeeën.
Ondanks de grote druk van de islam leeft de gemeente van Philadelphia tot op de dag van
vandaag.


Van de 7 gemeenten zijn Efeze, Pergamos, Thyatira, Sardes en Laodicea roemloos ten onder gegaan en tot ruïnes geworden, terwijl Smyrna, nu Ishmir, met 250.000 inwoners en Philadelphia, nu Alasehir, met 10.000 inwoners, als enigen zijn overgebleven.
Beide gemeenten waren zonder vlek of rimpel en zij zullen ook bijzonder blij zijn geweest met de brief die Jezus aan hen heeft gericht !

Zij kunnen zelfs nu nog met recht zeggen, dat zij indertijd een persoonlijke brief van de levende Heiland hebben ontvangen !

De overige gemeenten hadden ieder hun eigen zonden en gebreken en konden geen stand houden. Wie een oor heeft, die hore !


Openbaring 3 : 7. “En schrijf aan de engel der gemeente te Philadelphia: Dit zegt de Heilige, de Waarachtige, die de sleutel van David heeft, die opent en niemand zal sluiten en sluit en niemand opent”.

Deze aanhef is wel heel bijzonder, want Jezus zegt hier niet wat hij dóet, maar wie Hij in werkelijkheid is: Jezus ís de Heilige en Waarachtige.


Het Johannes-evangelie zegt, dat het Woord vlees is geworden, dat God mens is geworden en God in de wereld kwam als de mens Jezus.
De Heer Jezus Christus is volkomen God en volkomen mens.
Op aarde leefde Hij als mens, geleid door de Geest en was Hij volkomen heilig, zonder zonde, maar na Zijn opstanding en hemelvaart is Hij opnieuw de Heilige God Zelf, hersteld in Zijn goddelijke macht en majesteit, zoals Hij oorspronkelijk van eeuwigheid God het Woord is geweest ! Nu maakt echter ook Zijn mensheid deel uit van zijn godheid.

Hij is ook de Waarachtige en iedereen weet, dat alleen God volkomen waarachtig is.
Romeinen 3 : 4 zegt: “God is waarachtig en ieder mens leugenachtig”. Jezus zegt in Johannes 14 : 6: “Ik ben de Weg en de Waarheid en het Leven”.
Eén van de duidelijkste teksten in dit verband vinden we in 1 Johannes 5 : 20. “En wij zijn in de Waarachtige, in Zijn Zoon Jezus Christus. DIT IS DE WAARACHTIGE GOD EN HET EEUWIGE LEVEN !”


Waarom spreekt Jezus de gemeente van Philadelphia zo aan?
Het antwoord is: omdat deze gemeente volkomen toegewijd was aan de Heer Jezus Christus en Hem in Zijn volle waarde erkende en uit Zijn volheid leefde. Het was een fantastische gemeente.


“…..die de sleutel van David heeft….”Dit is een duidelijke bevestiging van wat Jesaja profeteerde over de komende Messias: “En Ik zal de sleutel van het huis van David op zijn schouder leggen; opent Hij, niemand sluit; sluit Hij, niemand opent”. Jesaja 22:22.
Tot Maria zei de engel Gabriël: “Deze zal groot zijn en Zoon van de Allerhoogste genoemd worden en de Here God zal Hem de troon van zijn vader David geven en Hij zal als koning over het huis van Jacob heersen tot in eeuwigheid en zijn koningschap zal geen einde nemen”. Lukas 1 : 32, 33.


Nu Jezus de zonde en de dood heeft overwonnen, heeft Hij recht gekregen op de troon van David en als bewijs daarvan heeft Hij de sleutel van David ontvangen en zegt Hij daarmee, dat Hij alle macht in hemel en op aarde heeft en dat Hij als Koning zal heersen tot in eeuwigheid.
Met een sleutel kan men een deur of een poort openen en daar deze sleutel het bewijs is van de macht van Koning Jezus, troost Jezus de gemeente met de gedachte, dat Hij en niemand anders de macht in handen heeft.
In het volgende vers zullen we zien, wat dit voor Philadelphia betekende.


In hoofdstuk 1 lazen we, dat Jezus ook de sleutels van de dood en het dodenrijk in bezit heeft. Deze sleutels heeft Jezus, toen Hij naar het dodenrijk afdaalde, uit de klauwen van de satan genomen. Jezus heeft immers de dood en de satan overwonnen door zijn kruis en opstanding.
Deze sleutels zijn het bewijs, dat satan een overwonnen vijand is en dat hij zijn macht over de dood verloren heeft. We lezen dit ook in Hebreeën 2 : 14 en 15: “….opdat Hij (Jezus), door de dood hem, die de MACHT over de dood had, de duivel, zou onttronen en allen zou bevrijden”.”

Kolossenzen 2 vers 15 : “ Hij heeft de overheden en machten ontwapend en openlijk ten toon gesteld en zo over hen gezegevierd”.


De sleutel van David en de sleutels van de dood en het dodenrijk spreken dus duidelijke taal: Jezus is overwinnaar en Koning.
Er is ook sprake van sleutels in Mattheüs 16 vers 19, waar Jezus tot Petrus zegt: “En Ik zal u de sleutels geven van het koninkrijk der hemelen, en wat gij op aarde binden zult, zal gebonden zijn in de hemelen, en wat gij op aarde ontbinden zult, zal ontbonden zijn in de hemelen”.

Alleen het tweede gedeelte vinden we terug in hoofdstuk 18 vers 18 en het is duidelijk, dat Gods kinderen gezag hebben om in geestelijk opzicht op te treden, maar de sleutels van het koninkrijk der hemelen werden in het bijzonder aan Petrus geschonken en hij heeft deze sleutels twee keer gebruikt: de eerste keer op de pinksterdag, toen hij het koninkrijk der hemelen voor de Joden ontsloot en de tweede keer, toen hij bij Cornelius het koninkrijk der hemelen voor de heidenen ontsloot.


Openbaring 3 vers 8. “Ik weet uw werken: zie, Ik heb een geopende deur voor uw aangezicht gegeven, die niemand kan sluiten; want gij hebt kleine kracht, maar gij hebt Mijn woord bewaard en Mijn naam niet verloochend”.

De stad Philadelphia was als het ware een open deur naar het Oosten en vanuit deze stad werd de Griekse cultuur naar het Oosten verspreid.

De Philadelphia-gemeente, die ongeveer in 1750 begon, was totaal anders dan de Sardes-gemeente: Sardes was een dode gemeente, Philadelphia bruiste van leven: deze gemeente werd de grote opwekkings- en zendingsgemeente.


Het is heel merkwaardig, dat men in het algemeen in onze gemeenten zo weinig weet van dit glorieuze tijdperk.
De oorzaak is duidelijk: de grote opwekkingen van deze periode ontstonden vooral in Engeland, Amerika en Australië. Nederland is er slechts zijdelings op heel kleine schaal bij betrokken geweest, omdat het calvinisme nu niet bepaald open staat voor een evangelie, dat er van uitgaat, dat Christus voor de zonden van de ganse mensheid is gestorven en dat wij aan een ieder redding mogen aanbieden.De prediking van het Evangelie moet gekoppeld worden aan het vermogen, dat God de mens heeft gegeven om een keus te kunnen maken.


In onze protestantse kerken was in de vorige eeuw een zogenaamde “altar call”, een uitnodiging om tot bekering te komen, totaal onbekend en nog steeds wijzen vele kerkgenootschappen een daadwerkelijke oproep af. Pas in de aanvang van de twintigste eeuw komt er een duidelijke doorbraak in ons land, maar toen was de Philadelphia-gemeente al over haar hoogtepunt heen.


Iedere gemeente zou een kerkgeschiedenis-bibliotheek moeten hebben en men zou zelfs de medewerkers moeten verplichten kennis te nemen van de grote daden van God in de vorige eeuw.
Vandaag is er een groot gevaar van overschatting en overmoed, terwijl de geschiedenis van Philadelphia juist een grote leerschool is.


Het is geen volledig beeld, maar een indruk is wel te geven van de grote geestelijke activiteiten die ontstonden doordat de Heer de deur van de herleving en zending had geopend.


Tijdens de Sardes-periode ontstonden in verschillende landen groepen christenen die niet tevreden waren met de ontwikkelingen van de reformatie.
Zij wilden verder terug naar de Bijbelse grondslag en meenden terecht dat de Schrift de volwassendoop leert.
Deze groeperingen worden meestal op de noemer “dopersen” of “anabaptisten” geplaatst.

Hier wat informatie over de doperse stroming:

De mennonieten (of mennisten) zijn de oudste nog bestaande doperse kerk. Ze zijn vernoemd naar de Friese priester Menno Simons, rond 1540. Hij was een katholieke priester totdat hij zag dat een baptist werd neergeslagen om zijn geloof.
Vanaf dat moment werd hij een belangrijk voorvechter van de Doperse stroming. Deze kerk heeft zich over een groot gebied verspreid, maar heeft zijn invloed vooral doen gelden via de Engelse variant, de baptisten. Zij zijn tegenwoordig de grootste Doperse kerk. De bekendste mennoniet is Floyd Landis.

Belangrijke kenmerken:

Net als andere (nog bestaande) Doperse kerken vredesgezind.
In 2004 waren er ongeveer 1 miljoen mennonieten lid.In Nederland worden zij Doopsgezinden (en soms mennonieten of mennisten) genoemd.

Deze gemeenten werden door de roomse- en de protestantse staatskerken gruwelijk vervolgd. Duizenden “ketters” werden meedogenloos vermoord.

In Engeland waren er omstreeks 1670 al zo’n 300 baptistengemeenten die een grote zendingsdrang hadden en in 1792 het eerste zendingsgenootschap oprichtten.


De grote opwekking begon in Amerika, waar de jonge, zeer begaafde predikant Jonathan Edwards in zijn kerk een machtige beweging van Gods Geest ervoer: vele zondaars kwamen vaak onder grote opwinding, naar voren om hun leven aan Jezus te geven of liever om om genade te smeken, want onder de prediking werden de zondaars overtuigd van hun hopeloze, zondige toestand.

Edwards werd niet geduld door de officiële kerk en werd ontslagen ! Hij trok daarna rond als reizend evangelist en waar hij kwam, brak een opwekking uit: de kerken waren te klein en in grote groepen kwamen de mensen tot de Heer. Vaak sprak hij in de open lucht en hele steden werden door Gods Geest aangeraakt. Dronkaards en misdadigers beleden wenend hun schuld en riepen om genade ! Jezus had de deur geopend en niemand zou hem weer sluiten.


George Whitefield werd door de Heer geroepen om de herleving eerst in Engeland en daarna ook in Amerika te brengen.
Hij trok door Engeland, Schotland en Wales en waar hij vertrok, bleef een totaal veranderde stad achter: iedereen was bij deze opwekkingen betrokken. Hele gezinnen kwamen tot bekering en vooral vele dronkaards werden op slag verlost !

Whitefield noemde zichzelf één van Gods boodschappenjongens ! Hij ging zeven keer naar Amerika en sprak in de grootste kerken, die echter de toeloop niet aankonden.
De opwekking in de stad Boston duurde maar liefst anderhalf jaar !

De predikers van die tijd moeten wel een geweldig stemvermogen hebben gehad: in de openlucht-samenkomsten kwamen de mensen met duizenden om onder ademloze stilte te luisteren naar het Evangelie.
Om Whitefield’s laatste toespraak te beluisteren, waren niet minder dan 20.000 mensen aanwezig. We vragen ons af, hoe zoiets mogelijk was zonder geluidsversterking.
Waarschijnlijk waren er helpers aanwezig –net zoals de leerlingen in de tijd van Jezus tijdens bijvoorbeeld de Bergrede - die de boodschap aan groepen mensen doorgaven !


Wales beleefde een opwekking onder de bediening van Howel Harris, die graag Anglicaans priester had willen worden, maar door de kerk werd afgewezen. Als lekenprediker reisde hij en hield vele campagnes. Duizenden kwamen tot geloof onder zijn prediking en later stichtte hij een opwekkingscentrum, waar vele werkers werden geïnspireerd.

Het is onmogelijk een volledig beeld te geven van de opwekkingen die in Engeland, Schotland, Wales en de Amerikaanse koloniën ontstonden (Amerika was toen nog niet zelfstandig).
Bekend uit die tijd zijn ook de twee broers John en Charles Wesley; beiden indrukwekkende predikers, die als rondtrekkende evangelisten binnen tien jaar over heel Engeland, Schotland en Wales een groot spoor van opwekking achter zich lieten.

John was een groot organisator, Charles een groot dichter van geestelijke liederen. Zij hielden hun opwekkingssamenkomsten in kerken, op markten en in openbare gebouwen en overal, waar zij spraken, kwamen vooral veel arbeiders tot bekering.
De Methodistenkerk is uit deze opwekking ontstaan.

We moeten niet vergeten, dat in die periode er ontstellende armoede was met alle gevolgen van dien: zeer slechte behuizing, geen hygiëne, minimale gezondheidszorg, epidemieën, analfabetisme en zeer veel drankmisbruik en zoals het meestal gaat in tijden van geestelijke opleving: de armen werden het eerst en het gemakkelijkst bereikt met het Evangelie.
Als we over deze opwekkingen lezen, komen we dan ook toestanden tegen, die we binnen het raam van die omstandigheden moeten uitleggen. Geen wonder, dat veel opwekkingssamenkomsten soms met grote emoties gepaard gingen !
Bekend in dit opzicht zijn George Fox en Margaret Fell, de oprichters van de Quakers (letterlijk vertaald: de “schudders”)

Zij waren een echtpaar en worden vermeld in het prachtig geschreven boek van Jan de Hartog over de quakers: “Het koninkrijk van de vrede”.

Hier informatie over de Quakers:

Genootschap der Vrienden (ook wel: Quakers) vormen een groep ondogmatische gelovigen, die zijn wortels vindt in de christelijke traditie. Het leven en de overgeleverde uitspraken van Jezus vormen een belangrijke inspiratiebron.
Dit genootschap werd in 1649 door George Fox gesticht.
Quakers geloven dat er iets van God in ieder mens is, wat door ieder mens ervaren kan worden. Zij noemen dat ook wel het "innerlijk licht" of "inwaartse licht". Zij herkennen zich in de gedachte dat allen door dezelfde bron geïnspireerd kunnen worden. In de Quakergemeenschap in Nederland, evenals elders in de wereld, bestaan verschillende affiniteiten waaronder een evangelische, vrijzinnig-christelijke en universalistische. Deze sluiten elkaar wederzijds niet uit. Deze verscheidenheid ervaren Quakers als waardevol. Quakers proberen, vaak met anderen samen, mensen tot elkaar te brengen om verzoening, gerechtigheid en vrede te bevorderen.
Quakers verwerpen de wereldse genietingen, en
streven dus een ascetisch leven na.


Een heel andere figuur was Spurgeon, die een gemeente had van maar liefst 6000 leden !

In elk geval is één ding heel zeker: De gemeente van Christus beleefde een geestelijke herrijzenis.
God gaf in deze periode een geopende deur en als gevolg daarvan kwam er een grote zendingsijver, zoals de gemeente heel lang niet had gehad.

Eerst werd het Evangelie gebracht in iedere stad en ieder dorp en men ging ook over de grenzen: zendelingen werden uitgezonden naar alle windstreken en vanzelfsprekend kwamen daarbij vooral kustgebieden als eersten in aanmerking.

We zouden de waarheid geweld aandoen, als we hierbij niet zouden vermelden, dat de rooms-katholieke kerk en orthodoxe kerken eveneens in die tijd een grote zendingsijver bezaten en veel verre gebieden bereikten.

De Heer had de deur geopend en niemand kon deze sluiten !


Weliswaar zegt de Heer: “Gij hebt kleine kracht”, maar ondanks dat de gemeente van Philadelphia vooral uit heel eenvoudige, arme mensen bestond, mensen die niet zoveel in de maatschappij betekenden, werd dan toch maar het Evangelie uitgedragen op zo’n manier, dat de Heer er Zijn grootste waardering over uitspreekt !
Als we die tijd met de onze vergelijken, moeten we toch oppassen geen vergissingen te maken: de laagste klasse van de bevolking had het zeer moeilijk en had hoegenaamd geen kans om zich omhoog te werken, maar het is zeer ONJUIST om daarbij te denken aan één grote, domme massa.


Een prachtig voorbeeld is William Carey, een eenvoudige Baptistische schoenmaker, die prediker werd en op 32-jarige leeftijd met zijn gezin naar India vertrok als zendeling.

Hij groeide uit tot een groot geleerde op verschillende terreinen en is vooral bekend om zijn zes complete en 24 gedeeltelijke Bijbelvertalingen in verschillende oosterse talen.


Terecht zegt Jezus van deze tijd: “Gij hebt Mijn naam niet verloochend”. De Philadelphia-gemeente was een zendingsgemeente bij uitstek.


Vers 9: “Zie, Ik geef sommigen uit de synagoge van de satan, van hen, die zeggen, dat zij Joden zijn en het niet zijn, maar liegen; zie, Ik zal maken, dat zij zullen komen en zich nederwerpen voor uw voeten en erkennen, dat Ik u heb liefgehad”.

Deze tekst heeft een duidelijke tweedelige uitleg:

In de eerste plaats slaat deze tekst op de Joden uit de stad Philadelphia en we weten, dat de Joden op goede voet met de Romeinen leefden. Zij hielden zich streng aan hun eigen godsdienstige cultuur, zonder anderen lastig te vallen met hun geloof. Deze Joden pretendeerden tegenover de christenen, dat zij, de Joden, de enige en ware vertegenwoordigers van God waren, zodat zij ieder, die geen Jood was, verachtten.
Zij begrepen echter niet, dat zij in hun vijandschap tegen de christenen door de satan werden afgehouden van hun eigen Messias. Het woord Jood betekent “Godlover” en deze titel kwam hun niet langer toe, omdat zij in hun haat tegen de christenen God helemaal niet loofden en groot maakten.

Paulus zegt: “Want niet híj is een Jood, die het uiterlijk is en niet dát is de besnijdenis, wat uiterlijk aan het vlees geschiedt, maar híj is een Jood, die het in het verborgen is en de ware besnijdenis is die van het hart, naar de Geest, niet naar de letter. Dan komt zijn lof niet van mensen, maar van God “.

Een echte lover van God, een echte Jood in de evangelische zin, is de wedergeboren christen, die uit de Geest van God leeft.


De gemeente van Philadelphia was een echte zendingsgemeente en Jezus heeft voor hen ook de poort naar de Joden geopend en vele van deze Joden werden voor Jezus gewonnen en voegden zich bij de gemeente en in de gemeente gaven zij hun getuigenis en erkenden openlijk, dat Jezus de Messias is en zij waren tot deze overtuiging gekomen, doordat zij de liefde van Jezus ontdekten in deze christenen.


De tekst geeft ons de beste evangelisatie-methode aan, namelijk: liefde uitstralen door te leven uit de volheid van de Geest.

De tweede betekenis van de tekst is identiek, maar dan toegepast in de periode van de Philadelphia-gemeente.


Overal, waar de opwekkingspredikers kwamen, was grote tegenstand van de dode Sardes-christenen, die eigenlijk de naam christen niet verdienden.
Zij hebben dan ook van alles gedaan om de opwekkingen tegen te houden en vele kinderen van God hebben zwaar geleden onder de druk van de staatskerken.
De kerken hebben mee geholpen om vele christenen te vervolgen, gevangen te zetten, te brandmerken en zelfs te doden.

Het Ichthusteken is een vis. In de letters van dit woord zagen christenen de kern van de bijbelse boodschap.
Ook gebruikte men dit teken om te zien of een ander ook christen was.
De verschillende letters van ICHTHUS betekenen het volgende:

I is de eerste letter van het woord Jezus in het Grieks: Ιησους
CH zijn de eerste letters van het woord Christus (Χριστος)
TH zijn de eerste letters van het woord THeos (Θεος), Grieks voor God
U is de eerste letter voor Uios (Υιος), Grieks voor Zoon.
S is de eerste letter voor Soter (Σωτηρ), Grieks voor Redder.

Wat nu echter opmerkelijk is van iedere opwekking, zien we ook hier: grote vijanden worden toch door Gods Geest overtuigd en bekeren zich !
Saulus is hiervan het Bijbelse voorbeeld en hij heeft in dit opzicht zeer veel volgelingen.
Vooral op het zendingsterrein komen we vele predikers tegen die voor hun bekering felle vijanden van het Evangelie waren.


Vanuit het geloof gezien is dit ook heel logisch, want het Evangelie is bedoeld om vijanden van God tot kinderen van God te maken en Paulus stelt duidelijk, dat toen wij met God verzoend werden, wij als vijanden tot Hem kwamen.

Romeinen 5 vers 10 :
10 Werden we in de tijd dat we nog Gods vijanden waren al met hem verzoend door de dood van zijn Zoon, des te zekerder is het dat wij, nu we met hem zijn verzoend, worden gered door diens leven.

Bij de verzoening heeft Hij ons als Zijn kinderen aangenomen.

De tollenaar bad: “O God, wees mij zondaar genadig “. Een zondaar is een vijand van God. Zijn volgende gebed mocht hij beginnen met: “Vader, ik dank U, dat ik nu geen vijand meer van U ben, maar Uw kind”.
Een van de kernmerken van een goed Philadelphia-gemeente, een opwekkingsgemeente, is de drang om anderen voor Jezus te winnen.


Vers 10 en 11. “Omdat gij het bevel bewaard hebt om Mij te blijven verwachten, zal ook Ik u bewaren voor de ure der verzoeking, die over de gehele wereld komen zal, om te verzoeken hen, die op de aarde wonen. Ik kom spoedig; houd vast wat gij hebt, opdat niemand uw kroon neme”.


Tijdens de Philadelphia-periode werd het geloofsleven weer zo veel mogelijk gebaseerd op Gods Woord.
Men brak met de ingeslopen valse leer en de verkeerde praktijken.
In een tijd van opwekking en herstel gaat men altijd terug tot de Bron, namelijk het Woord van God.
Men vond in de Schrift geen grond voor de kinderdoop en dus ging men over tot de volwassendoop door onderdompeling.
Het avondmaal kreeg ook een grotere plaats.
Het gevolg daarvan is, dat de gelovigen veel bewuster gingen leven uit de kracht het kruis en de opstanding en zo kwamen ze tot een meer geheiligd leven.
Heiligmaking was bepaald geen erg bekend onderwerp in de Sardes-periode.


Vanaf het begin van het Philadelphia-tijdperk heeft men ook weer meer nadruk gelegd op het werk van de Heilige Geest.
In de opwekkingssamenkomsten ervoer men ook de werking van de Geest en men kwam ook tot de overtuiging, dat alleen de Heilige Geest zondaren kan overtuigen.


De vervulling met de Heilige Geest werd weer gezien als een echt Bijbels gebeuren, ook al beleefde men dit op verschillende manieren.


Wie de Evangeliën bestudeert, wordt geconfronteerd met de toekomstverwachting, de wederkomst van de Heer.
Uit deze brief blijkt overduidelijk, dat de verwachting van de Heer Jezus een onmisbaar element moet zijn van onze geloofsbeleving.
Dit element was echter bijna geheel verloren gegaan: slechts kleine groepjes christenen hebben door de eeuwen heen deze toekomstverwachting vastgehouden. Nu wordt er weer volle aandacht besteed aan de wederkomst van de Heer.

Een citaat uit Week 45 van deze commentaren op het boek Openbaring:
De christenen die de Heer verwachten, worden dikwijls aangeduid als “maranatha”-christenen. De maranatha-christen ziet uit naar de grote ontplooiïng van het koninkrijk van Christus, naar Zijn wederkomst.
Een christen die de Heer verwacht, verheugt zich op de taak die hij zal ontvangen in dit eeuwige koninkrijk (“maranatha” is Aramees voor : “Onze Heer, kom!”) koning en priester te mogen zijn tot in alle eeuwigheden en mee te mogen werken aan de onplooiïng van Christus’rijk is echt wel iets om verlangend naar uit te zien !!

Een christen die de Heer verwacht, heeft perspectief !

Toch is het goed hier een opmerking te maken:Wij moeten de wederkomst van de Heer toch in een breed licht zien, want terecht vraagt men zich af, waarom de eerste christenen al uit moesten zien naar de komst van de Heer.
Als een christen in zijn dagelijks leven rekening houdt met de komst van de Heer, dan houdt hij zich gereed om de Heer te ontmoeten en als de Heer vertoeft, gaat hij Hem tegemoet bij het sterven .
In wezen komen deze twee zaken overeen.


Jezus geeft aan de Philadelphia-christenen een heel bijzondere belofte: zij zullen niet door de grote verdrukking gaan, maar vóór die tijd worden opgenomen.
Degenen die de Heer tegemoet gaan bij de opname zijn die kinderen van God die een overwinningsleven van geloof en verwachting hebben.
Naast onze tekst geven de onderstaande teksten dezelfde gedachte weer:

“Waakt dan, want gij weet niet, op welke dag uw Here komt.” Mattheüs 25 vers 10.
“Ziet toe, blijft waakzaam, want gij weet niet, wanneer het de tijd is.” Lukas 13 vers 33.
“En die gereed waren, gingen met hem de bruiloftszaal binnen”.Mattheüs 25 vers 10.
“Wanneer deze dingen beginnen te geschieden, richt u op en heft uw hoofden omhoog, want uw verlossing genaakt.” Lukas 21 vers 28.
“Waakt te allen tijde, biddende, dat GIJ IN STAAT MOOGT ZIJN te ontkomen aan alles wat geschieden zal en gesteld te worden voor het aangezicht van de Zoon des mensen.” Lukas 21 vers 36.

Al deze woorden zijn uitgesproken door onze Heer zelf en ze maken duidelijk, wat Hij ons belooft en wat Hij van ons verwacht.


We mogen ons zeer gelukkig prijzen, dat alle tekenen in de wereld van vandaag ons zeggen, dat de Heer spoedig komt. Zelfs al zou de Heer vertoeven, dan doet dat niets af aan onze levenshouding. Wij verwachten de Heer !
We zien er naar uit, dat we met Hem tot in alle eeuwigheden zullen regeren !


Dit is nu onze hoop en dat is bepaald niet kortzichtig, maar het verruimt onze blik over de menselijke grenzen heen naar de eeuwigheid en die duurt heel wat langer dan ons korte verblijf hier op aarde.
We moeten Maranatha-christenen zijn of worden. Je herkent ze aan hun ruime blik naar de toekomst.
De Heer belooft, dat Hij spoedig komt en daarom moeten we vasthouden, wat we hebben, want anders wordt onze kroon afgenomen. Vers 11.

Kan dat dan? Natuurlijk kan dat, anders zou de Heer dat hier niet zo duidelijk zeggen.
Wie met zijn hele hart uitziet naar de komst van de Heer, heiligt en reinigt zichzelf en heeft in deze wereld vol ellende altijd goede moed.

Geloof, hoop en liefde vormen tezamen een fundament van evenwicht in ons leven met de Heer; als we één van deze drie verwaarlozen, verkommeren de andere twee in gelijke mate, zoals een plant verkommert, als er een belangrijke voedingsstof ontbreekt: de plant wordt dan duidelijk geremd om de wel aanwezige voedingsstoffen in voldoende mate op te nemen.
Deze wet van de natuur is ook van toepassing in ons geestelijk leven

De Heer zegt zo met nadruk: houdt vast wat gij hebt !
We zijn verantwoordelijk voor wat we geestelijk hebben ontvangen. Wel moeten we hier onderscheid maken tussen de redding en het leven uit de redding, het geloofsleven.
Wat de redding betreft: deze begon in het hart van God. Zijn liefde is het eerste begin. In het hart van God is het reddingsplan ontstaan. De Heer Jezus Christus heeft dit plan uitgevoerd en de Heilige Geest past het toe.

Van ons wordt alleen gevraagd te geloven in deze liefde van God en de Heer Jezus te aanvaarden als onze Redder en de Heilige Geest toe te laten om ons in dit alles te leiden.
Zelf kunnen we aan Gods reddingsplan nog geen zucht toevoegen: de redding is pure liefde en pure genade van God.
Zodra we onze knieën hebben gebogen en ja hebben gezegd tegen de Heer, moeten we vasthouden, wat we hebben ontvangen.
Hoe meer we ontvangen, des te meer moeten we leven uit wat we ontvangen hebben; we zijn verantwoordelijk en mogen deze verantwoording nooit afschuiven op de Heer.


….opdat niemand uw kroon neme”.

De Heer zou dit nooit hebben gezegd, als dit niet mogelijk was en het is een grote zegen om deze waarschuwing ter harte te nemen. Wie dat doet, heeft maar één verlangen: te leven met de Heer in alle omstandigheden en dat betekent onder andere,
dat je niet naar alle t.v.-programma’s kunt kijken en ook niet elk boek of tijdschrift kunt lezen. Je kunt niet langer meedoen met de wereld.
(Zojuist ben ik weggelopen van een t.v.-programma van de NCRV, getiteld “Babyboom” met de gedachte: waar gaat dat op de tv.(en met de N C R V naar toe ?! JW)

De kroon die de Heer voor ons bestemd heeft, is de overwinnaarskroon of –krans en die ontvangen we als we inderdaad in het geloof hebben streden en overwonnen.


Vers 12 en 13. “Wie overwint, hem (haar) zal Ik maken tot een zuil in de tempel van mijn God en hij zal niet meer daaruit gaan. En Ik zal op hem schrijven de naam van Mijn God en de naam van de stad van Mijn God, het nieuwe Jeruzalem, dat uit de hemel nederdaalt van Mijn God en Mijn nieuwe naam. Wie een oor heeft, die hore, wat de Geest tot de gemeenten zegt”.

We hebben hier duidelijk met beeldspraak te doen, want volgens Openbaring 21 vers 22 is er geen tempel in het nieuwe Jeruzalem: De Here God is haar tempel met het Lam.

Zoals in Philadelphia de gewoonte was, werd de naam van een verdienstelijk burger op een zuil van een tempel gegraveerd en soms werd een hele zuil aan een ereburger gewijd en werden zijn grote daden op de zuil vermeld. Zoiets was natuurlijk een grote eer!

De Heiland gebruikt deze gewoonte, die bij allen in Philadelphia bekend was en Hij zegt, dat een overwinnaar een zuil zal worden in de tempel van God en Hij bedoelt daarmee te zeggen, dat onze strijd in het geloof ook straks gewaardeerd en beloond zal worden.
Ook hieruit blijkt, dat er straks wel degelijk verschil zal zijn in heerlijkheid.


…en hij zal niet meer daaruit gaan”.

Bij een aardbeving vluchten de mensen zo snel mogelijk uit hun huizen en rennen naar open ruimten om niet onder vallend gesteente bedolven te worden.

In Asia was men zich heel goed bewust, dat er op elk ogenblik een aardbeving kon komen. Meestal viel het wel mee en was de schade gering, maar je kon maar nooit weten… Een zekere vrees was er altijd.
Welnu, zegt de Heer, als jullie straks in Mijn heerlijkheid zijn, mag je voor eeuwig bij Mij blijven en in de hemel zijn geen aardbevingen. Je hoeft nooit meer te vluchten !


Deze profetische verklaring betekent, dat een overwinnaar straks duidelijk herkenbaar zal zijn.
Een en ander verklaart ook, dat we aan de heerlijkheid, die een overwinnaar ontvangt, zijn leven in het geloof kunnen aflezen. Wie wij in het geloof zijn geweest, wordt straks zichtbaar gemaakt !
Wat een geweldige heerlijkheid heeft God bereid voor degenen die Hem liefhebben !


Ik stel mezelf en u/jullie deze vraag: Wie is er nummer één in ons leven ? Hoe vaak nemen jullie en ik tijd om met de Heer te spreken ?!Leven we ook uit de liefde, het geloof en de toekomstverwachting ?!

Als we hierop positief kunnen antwoorden, dan mogen we ook vol verlangen uitzien naar de komst van de Heer en weten, dat alles, wat we in het geloof en uit liefde tot Jezus hebben gedaan, straks geopenbaard zal worden en zal worden beloond met Goddelijke heerlijkheid.

Dit tijdperk begint ongeveer in 1900 en duurt voort tot het einde van de grote verdrukking.

Deze gemeente kunnen we benoemen met:
De democratische gemeente.
De lauwe gemeente van de eindtijd.
De afvallige gemeente.


We zijn nu gekomen bij de laatste brief aan de zeven gemeenten.
Smyrna en Laodicea worden anders aangesproken dan de vier overigen. Er staat niet: Schrijf aan de gemeente van Laodicea, maar: Schrijf aan de gemeente van de Laodiceeërs, evenals: Schrijf aan de gemeente van de Smyrnaërs.
We vragen ons af, waarom de Heer in het dicteren aan Johannes van de gebruikelijke vorm is afgeweken.

We menen, dat dit verband houdt met de slechte toestand, waarin deze gemeente als geheel verkeert en dat de Heiland de gelovigen nu persoonlijk benadert.

Laodicea slaat op onze tijd en we weten, dat de kerken er heel slecht aan toe zijn en dat er een grote geestelijke achteruitgang is in de Westelijke wereld.

Een recent voorbeeld uit ons –vroeger christelijke - land:

Stap als buitenstaander op zondagmorgen eens een kerk binnen. Je weet niet wat je hoort, zegt Klaas Hendrikse. „Een ouderling van dienst die iets vertelt over ’zondag quasimodo geniti’, een predikant die begint zegt ’genade zij u van onze Heer Jezus Christus’. Dan sta je toch alweer buiten?"
Zelf verstaat Hendrikse de taal en de gebruiken in traditionele kerken wél. Hij studeerde theologie en nog wel tussen de gereformeerde-bonders, de steile mannenbroeders die zich in Utrecht voorbereiden op het predikantschap. „Die nam ik op de koop toe, net als die strenge hoogleraren, want alleen Utrecht had een zaterdagopleiding." Door de week werkte hij bij Rank Xerox.
Klaas Hendrikse noemt zichzelf een ’late roeping’. Geroepen tot wat? Niet tot de pastorie. „Eerder tot het runnen van een toko in de zachte sector, dat kon ik wel met mijn Nyenrode-achtergrond.’’
Het werd toch de pastorie, die van Zierikzee, nu 22 jaar geleden. Afkomstig uit een atheïstisch nest ging hij in de begintijd anoniem naar uitvaartdiensten. „Gewoon om te zien: hoe dóén ze dat nou? Alles wat er in de pastorie op me afkwam, was nieuw." In die tijd kreeg Hendrikse van een collega-predikant ’het mooiste compliment ooit’. Die zei over een van zijn preken: „Dit is kerkelijk volstrekt irrelevant."
Maar, zegt Hendrikse, in zijn Zierikzeese vrijzinnig-hervormde gemeente kreeg hij alle ruimte. Hij ’staat’ er nog steeds. Tegelijkertijd is hij dominee in Middelburg, waar hij nu woont.
Hendrikse staat vermeld in het ’Kerkelijk jaarboek’ van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), maar een band voelt hij er niet mee. „Post uit Utrecht, het PKN-hoofdkantoor, gaat meestal de prullenmand in. Komt er wat over Israël, of over diaconaat. Dat lees ik niet eens. Het enige wat ik openmaak is post over mijn rechtspositie als predikant."
Hoe vrijzinnig Hendrikse – een gebruinde eind-vijftiger – ook is, de PKN heeft hem er, een beetje tot zijn eigen verbazing, nimmer uitgegooid,
In Zierikzee en Middelburg, zegt Hendrikse, heeft hij zich nooit ’belemmerd’ gevoeld. Maar elders uit preken gaan, dat doet hij weinig meer. „Want zelfs als ik me inhoud, sidderen mensen.’’
Als Hendrikse ’vrijzinnig’ zegt, bedoelt hij ook vrijzinnig. Niet dat halve werk. „Quasi-vrijzinnigheid, vreselijk. Ik zie geen heil in ’Op Goed Gerucht, die club van jonge dominees in de PKN. Met behulp van dichters, kunstenaars, cabaretiers treden ze de secularisatie goedgemutst tegemoet, maar het jasje blijft strak christelijk. Het lijkt wel een opwekkingsbeweging."
Volgens Hendrikse is God geen wezen, hij bestaat niet, en daar moet je je taal aan aanpassen. Zonder concessies. „Voor je het weet gaat het tóch weer over een God die hemel en aarde gemaakt heeft. Terwijl dat een onbijbels beeld is.’’
Wat doet híj in een kerkdienst? Hendrikse wil ’verstaanbaar’ zijn voor binnenlopers. „Dus ik bezig niet die achterlijke taal van broeders en zusters en consistorie en scriba.’’
Hendrikse heeft een voorbeeld: Harry Kuitert, vanwege zijn liberale opvattingen het enfant terrible van de PKN. „Kuitert is inspirerend, maar hij gaat niet ver genoeg. Hij zegt: gebeden, dat zijn rituelen, dus moet je de liturgische taal in stand houden. Ik vind: weg ermee. Het is geheimtaal, alleen begrijpelijk voor een uitstervend ras. Kijk, in de kerk ben ik ook stil, en ik zeg ook wel wat, maar ik richt het woord niet tot God. Deed ik dat wel, dan maakte ik me medeplichtig aan de suggestie dat er een collectief aanspreekbare God is. Dat gelooft toch geen mens meer? Nou dan!’’
En als een patiënt net een beroerd bericht heeft gehad, wat doet Hendrikse dan?
„Als ik naar het ziekenhuis ga, dan heb ik niks bij me. Geen bijbeltje, geen gebed. Dat is moeilijk hoor. Ik ben weleens jaloers op zo’n dominee die dan gaat zitten bidden. Mij loopt juist soms het zweet over de rug. Maar het gaat meestal goed.
Ik heb wel eens beleefd dat een man op sterven lag en zei: dominee, zeg maar niks, ik heb Zijn Hand al vast. Tja, dan ga ik natuurlijk niet in discussie, daar is het te teer voor.’’
Maar onzin vindt Hendrikse dat natuurlijk wel. Hij is een ’paradox-predikant’. „Ik geloof dat God niet bestaat, ik ben atheïst, en ik ben dominee omdat ik in God geloof. Ik geloof dus in een God die niet bestaat.’’
Van dat atheïsme hangt de toekomst van de PKN af, zegt Hendrikse, die daarbij het ’zuivere atheïsme’ bedoelt (zie hieronder). Daardoor worden de vragen die onder de kerkelijke antwoorden liggen, weer zichtbaar. Dat maakt de kerk voor een nieuwe generatie aantrekkelijk.
Hoe dat er uitziet? In ieder geval ’anders’.
Het orgel zwijgt meestal, er is een lezing, een strijkje, de bespreking van een film. Op de boekentafel ligt de Bijbel, naast Koran en Veda-geschriften, naast boeken van Toon Tellegen en de krant.
De kerk (‘PKN 2006+’) lijkt op een eetcafé. „Daar kan iedereen terecht die trek heeft in geestelijk voedsel. Kerkgangers, maar ook ietsisten, soloreligieuzen die alleen aanschuiven als ze geen zin hebben om alleen te eten. Reli-shoppers kunnen er boodschappen doen, zweefgelovigen kunnen er een zachte landing maken, ’minimale christenen’ kunnen er op z’n minst een drankje halen. Iedereen die religieus niet onverschillig is, ziet er z’n eigen vragen op het menu staan.’’
Dát zal aanslaan, denkt Hendrikse: er is een ’enorme honger’ naar. Dat merkte hij laatst, tijdens een lezing van Hans Stolp, esoterisch predikant. „De hele tent zat vol in Zierikzee." Naar Hendrikses smaak grossierde Stolp daarbij wel in antwoorden. Met onverholen weerzin: „Hij weet alles over waar we vandaan komen en hoe het hierboven is.’’
Dat ligt Hendrikse niet, zekerheden. Op het menu van ’PKN 2006+’ ontbreekt het gerecht ’antwoorden’. „Ik heb veel mensen rustig zien sterven zónder. Met meer vragen dan antwoorden. Aan die vragen mag ik er graag een paar toevoegen."
Denkt Hendrikse echt dat zijn atheïstisch recept de kerkelijk leegloop zal keren?
Hij aarzelt. „Doorgaan op de oude voet, dat gaat toch niet meer? Ik ben begaan met de toekomst van de kerk. We moeten op het experiment gokken. Er is genoeg expertise om het te proberen, maar de durf, of de wil, ontbreekt. De kerk is zó naarbinnen gericht. Ze denkt een boodschap voor de wereld te hebben, maar ze heeft niet in de gaten dat de wereld daar geen boodschap aan heeft."
Is er nog toekomst voor het traditionele in zijn kerk, met bijbehorende zekerheden? Hendrikse, grootmoedig: „Da’s voor af en toe, bij de nostalgische diensten. Dan rijden we de preekstoel-op-wieltjes binnen, en de kast met antependia, liedboeken en collectezakken mag dan open."
Als het aan Hendrikse ligt, krijgt de kerk een ’divisiestructuur’, een A-afdeling voor de atheïsten en de B-afdeling voor de behoudenden.
Binnen de PKN groeit het aandeel orthodoxen, niet door aanwas, maar door afkalving onder minder rechtzinnigen. Is er wel een markt voor Hendrikses atheïsme? Wie zijn z’n geestverwanten?
„Die zijn er nauwelijks", erkent Hendrikse terwijl hij een sigaret opsteekt. Ook na enig nadenken weet hij binnen de jongere generatie niet één naam te noemen.
„Ik ben eigenlijk hartstikke eenzaam", grijnst hij. Dan blaast hij de rook uit, om er in de tale Kanaäns aan toe te voegen: „Een roepende in de woestijn."
Geloven in een God die niet bestaat
Klaas Hendrikse – hij werkt aan een boek over ’geloven in een God die niet bestaat’ – onderscheidt drie soorten atheïsme.
Rancuneus atheïsme. Bestrijders van religie die nog een rekening hebben te vereffenen met het geloof van hun jeugd. Voorbeeld: Maarten ’t Hart.
Intellectueel atheïsme. Godloochenaars die geloof beschouwen als ’iets voor achterlijke mensen’ (Rudy Kousbroek) of als een ’collectieve psychose’ (Anna Enquist).
Zuiver atheïsme. De aanhangers menen niet (zoals Herman Philipse doet) dat atheïsme een eigen levensbeschouwing is, maar keren zich tegen het theïsme dat in God-als-een-persoon gelooft. Zuivere atheïsten kúnnen geen gelijk hebben, alleen maar tegenspreken.

(Trouw, 1 juli 2006)

Noot: het boek is -sinds kort- te koop in de boekwinkel met (jawel !...) een voorwoord van Harry Kuitert.Bij laatst genoemde (toen nog) predikant heb ik (J W) met mijn vader nog onder zijn toen nog zegenende handen het Heilig Avondmaal gevierd in Amsterdam. God bestaat ook volgens Kuitert niet meer en Christus Jezus is voor hem nog een –weliswaar interessant- figuur, die H.K. nog het liefst J.v.N (Jezus van Nazareth) noemt….

Het komt er vandaag vooral op aan, hoe wij persoonlijk in ons geloof staan.

Dit zou inderdaad de reden kunnen zijn, dat de Heer de gelovigen op deze manier benadert. Vooral vers 20 geeft ons aanleiding tot deze conclusie: “Zie, Ik sta aan de deur en Ik klop. Indien iemand naar mijn stem hoort en de deur opent, Ik zal bij hem binnenkomen en maaltijd met hem houden en hij met Mij”.
De Heer spreekt hier duidelijk de enkelvoudige persoon in de gemeente aan.

Deze gedachte wordt versterkt door het feit, dat de gelovigen van Smyrna ook persoonlijk werden aangesproken en we weten ,dat de zeer vele martelaren in de Smyrna-periode op hun persoonlijke getuigenis werden omgebracht.
Smyrna en Laodicea zijn elkaars tegenpolen: Smyrna was goed en Laodicea was slecht.


Wanneer begint het tijdperk van Laodicea en wat betekent de naam?
De gemeente van Laodicea begint bij de aanvang van de 20e eeuw, omstreeks 1900. Deze gemeente houdt niet op bij de opname, maar zal als geheel, als systeem de opname missen en door de grote verdrukking moeten gaan, persoonlijke uitzonderingen daar gelaten.
We komen daar later op terug.


Het woord Laodicea is een samengesteld woord en zou vertaald kunnen worden met “volksregering” of “democratie”.
Nu is voor de meeste christenen de democratie, zoals wij die nu beleven, een waardevolle zaak. We zijn nu “mondig", we hebben “inbreng”en “inspraak”, we zijn politiek “volwassen”.

Ontegenzeggelijk zit er veel goeds in de democratische regeringsvorm: we zouden niet graag onder een dictatuur willen zitten of onder een militair regime…
Dat zijn we zeker snel met elkaar eens, maar we moeten niet denken, dat de democratie nu ook de door de Heer gewenste regeringsvorm voor de gemeente is, integendeel !


Nebukadnezar zag in zijn droom een groot beeld en uit de uitleg van Daniël kunnen we opmaken, dat geen enkele aardse regeringsvorm de enige goede is.
De enige goede regeringsvorm is de theocratie, de regering vanuit de troon van God, zoals Hij die aan Israël heeft aangeboden, maar helaas, Israël had uiteindelijk toch maar liever een aardse koning…

De democratie zit zo in elkaar, dat de boze een kans krijgt om op velerlei wijze zijn vernietigend werk te doen.
Het is beschamend om te moeten vaststellen, dat in de voormalige communistische landen de pornografische lectuur verboden was en de prostitutie niet werd geduld en dat, nu de democratie haar intrede heeft gemaakt in deze landen, de pornografie, de prostitutie en de misdaad welig tieren…democratische vrijheid is het middel, dat de bozed bij uitstek kan gebruiken !

De democratie brengt een grote vervlakking met zich mee: iedereen heeft zijn zegje en inspraak. Men heeft maar weinig ontzag meer voor degenen, die over ons zijn gesteld en men staat op zijn rechten. De mens staat centraal.
Democratie bewerkt zelfbeschikking.

Zo ook in de gemeente van vandaag: veel broeders en zusters menen ook een gemeente te kunnen leiden! Ze hebben rechten in de wereld en dus ook in de gemeente!
Geen wonder, dat het respect voor de geroepen dienaren van God vandaag zo klein is ! Het wordt in de hand gewerkt door de geest van deze tijd: vervlakking door democratie. Wij zijn toch immers allen mondig geworden en kunnen zelf wel bepalen wat goed of kwaad is….

En als je in de wereld weinig hebt in te brengen en vooral ook, als je thuis niet goed tot je recht komt, dan kun je dit compenseren door je in de gemeente te laten gelden ! In elk geval heb je dan de tijdgeest mee !
Kortom: we leven nu in het Laodicea-tijdperk.

In de theocratische gemeente wordt gehandeld naar het Woord.
In de democratische gemeente wordt gehandeld naar de mens.

Hoe was de toestand in Laodicea, toen ze deze brief ontving? De stad lag in de vallei van de rivier Lycus, samen met de steden Colosse en Hiërapolis.

Even voorbij Laodicea stortte de Lycus zich in de brede Meander en vandaar werd het dal ook veel breder. Laodicea lag daarmee op een een belangrijke plaats voor handel en industrie.

In Laodicea en omgeving woonden meer dan 6000 Joden, die door hun handel meewerkten aan de grote welvaart.
Zij stonden bekend als goede, rijke burgers en door hun belang voor de stad eisten de Joden van de Romeinen, dat zij hun eigen cultuur en godsdienst mochten behouden.
Zij hoefden niet te voldoen aan de religieuze eisen van de Romeinse staat en werden daarom vrijgesteld van de verering van Zeus, de voornaamste god van de stad.

Door hun sterke positie waren de Joden echter wel een bedreiging voor de christenen.

Evenals Sardes en Philadelphia werd ook Laodicea in het jaar 17 ernstig beschadigd door een aardbeving en toen de herstelde stad in het jaar 70 weer door een aardbeving werd verwoest, weigerde men hulp van buiten: ze waren zo rijk, dat ze geen hulp nodig hadden.

Deze onafhankelijke positie als gevolg van de welvaart zien we ook op geestelijk terrein: hoe meer welvaart, hoe minder men afhankelijk van de Heer komt te staan !

Laodicea bestaat niet meer; er zijn nog slechts wat ruïnes van over….


Openbaring 3 : 14. “En schrijf aan de engel der gemeente der Laodiceeërs: Dit zegt de Amen, de getrouwe en waarachtige getuige, het begin van de schepping van God”.

Het is opvallend, dat de Heer niet terugwijst naar zijn verschijning, zoals Johannes Hem beschrijft in hoofdstuk 1, terwijl de Heer zich aan alle zes voorgaande gemeenten wel aandiende met een verwijzing naar Zijn verschijning aan Johannes.

Waarom is dit zo? Mogelijk, omdat er van Laodicea niets goeds valt te zeggen? Is het, omdat de Heer buiten Laodicea staat? Het antwoord moet wel in deze richting gezocht worden.

Uit de aanhef van deze brief komt een verwijt naar voren:
Jezus noemt zich hier de Amen, de getrouwe en waarachtige getuige en daarmee wijst Hij de Laodiceërs op Zijn betrouwbaarheid, want het woord “de Amen” is hier synoniem met “de Betrouwbare” en in Laodicea heeft men bepaald niet veel vertrouwen meer in de Heiland.

Hij noemt zich ook “de getrouwe en waarachtige getuige” en we hebben al eerder gezien, dat het woord getuige beter vertaald kan worden met het woord martelaar.
Dat martelaren om hun geloof sterven, hebben we in Smyrna gezien, maar ook Jezus is om Zijn geloof gestorven ! Hij geloofde namelijk, dat Hij door Zijn dood zonden zou wegnemen: “Zie het Lam van God, dat de zonden der wereld wegneemt”.

Hij noemt zich ook “het begin van de schepping van God”.
Deze vertaling is wel wat verwarrend en sommigen gebruiken deze tekst als bewijs, dat de Here Jezus Christus als allereerste door God geschapen is, een volkomen verkeerde gedachte.
Het begin betekent hier, dat Hij de Beginner is van de schepping.
Daarom zouden we deze tekst beter kunnen vertalen met: “de leider, de overste, het hoofd van de schepping van God”, waarmee Christus dus zegt, dat Hij in opdracht van de Vader alles heeft geschapen. ..

De Here Jezus Christus is God, het Woord en : “Alle dingen zijn door het Woord geworden (geschapen)”Johannes 1 vers 3
Jezus spreekt zo de Laodiceërs toe, om als het ware te zeggen: “Weet wel, wie er tot jullie spreekt ! Ik ben de Schepper van hemel en aarde !


De godheid van de Heer Jezus Christus was eeuwenlang een dogma, waar maar zelden aan getwijfeld werd.
Nu, in onze Laodicea-periode zijn er zeer vele godgeleerden (Harry Kuitert c.s.) die openlijk ontkennen, dat de Here Christus God is.
In deze (laatste ?) tijd wordt zelfs –zoals boven te lezen is- de aanwezigheid van God ontkent. Wie het geloof verliest, heeft alles verloren…


Vers 15, 16. “Ik weet uw werken, dat gij noch koud zijt, noch heet. Waart gij maar koud of heet ! Zo dan , omdat gij lauw zijt en noch heet, noch koud, zal Ik u uit mijn mond spuwen”.

Deze uitspraak van Jezus is verschrikkelijk ! Eigenlijk zegt de Heer van de gemeente van Laodicea: Ik word misselijk van jullie !


Het Evangelie is een Bron van levend water, van helder, gezond water.

In Laodicea, met in de omgeving een vulkanisch gebied, stroomden beekjes, waarvan het water wel helder leek, maar bij het drinken misselijkmakend lauw….

De Heer nu verwijt deze gemeente, dat zij lauw zijn: alles kan ermee door. De uitersten warm en koud maakten plaats voor lauwheid, het geestelijk kenmerk van onze tijd.


In de Philadelphia-periode waren er gezonde Bijbelse tegenstellingen.
Er was een duidelijke scheiding tussen geloof en ongeloof, tussen gemeente en wereld, tussen heilige- en zondige wandel.
Philadelphia-christenen wéten, dat zij bekeerd zijn, dat zij wederom geboren zijn en dat zij in vuur en vlam staan voor de Heer en dat past niet meer in onze Laodicea-tijd.


Wie had bijvoorbeeld kunnen denken, dat de gereformeerde kerk (synodaal) zo ingrijpend zou veranderen, dat zij niet meer lijkt op de kerk van 60 jaar geleden, des te meer, nu ze PKN-kerk geworden is. Vroeger geloofde zij nog in het Woord en schuwde elke vrijzinnige gedachte. Nu brengt dezelfde kerk leraren voort, zoals bovengenoemde Hendrikse en Kuitert, die ons leren het christelijk geloof en haar grondwaarheden te betwijfelen...

Laatstgenoemde schreef in 1992 zijn boek: “Het algemeen betwijfeld christelijk geloof”…..

In deze eindtijd kan een gemeente of kerk de geest van de antichrist alleen nog weerstaan door alle antwoorden in de Bijbel te zoeken. En wat we nodig hebben, staat daarin !

Nogmaals: het komt er op aan, dat we persoonlijk geloven in het Woord van God en daarom er ook uit leven.


De uitspraak van Christus, dat hij de gemeente van Laodicea uit zijn mond zal spuwen, is niet een waarschuwing, waarbij dan onmiddellijk de gedachte komt, dat het wel zal meevallen, maar Christus zegt, dat Hij dit metterdaad zal doen, omdat deze gemeente lauw is.

Het woord spuwen houdt in de oorspronkelijke taal trouwens verband met “braken”.
De gemeente der Laodiceeërs is voor Christus een misselijk makende zaak..Het is een afschuwelijke waarheid.
Bovendien: Bij misselijkheid spuwen we datgene uit, wat niet wezenlijk tot het lichaam mag behoren, want het zou het lichaam alleen maar ziek maken.


Vers 17 en 18. “Omdat gij zegt: Ik ben rijk en heb mij verrijkt en heb aan niets gebrek, en gij weet niet, dat gij zijt de ellendige en jammerlijke en arme en blinde en naakte, raad Ik u aan van Mij te kopen goud, dat in het vuur gelouterd is, opdat gij rijk moogt worden en witte klederen, opdat gij die aandoet en de schande van uw naaktheid niet gezien worden en ogenzalf om uw oogleden te bestrijken, opdat gij zien moogt”.


In het Laodiceeërs-tijdperk hebben we te maken met enkele hoofdstromingen, die getypeerd worden door Thyatira, Sardes, Philadelphia en Laocicea.
Hierover moeten we erg duidelijk zijn:

De eerste keer, dat Christus over Zijn wederkomst schrijft, is aan de gemeente van Thyatira: “Maar wat gij hebt, houdt dat vast, totdat Ik gekomen ben”.
Ongetwijfeld mogen we hieruit afleiden, dat er in Thyatira ook nog christenen zijn, die de Heer verwachten en gereed zullen zijn bij Zijn komst.
In de praktijk betekent dit, dat in de rooms-katholieke- en de vele verschillende orthodoxe kerken er fijne kinderen van God zijn, die echt met Hem leven en, vergeef me de beeldspraak ! – die toch nog ondanks de bomen, het bos zien.

Een voorbeeld is de r.k.-priester Henri Nouwen.
Hij heeft ontdekt, dat het niet belangrijk is, wat je weet, wat je doet, wat je hebt of wat de mensen van je zeggen, maar dat het allesbeslissende in ons leven de ontdekking is, dat God van ieder van ons persoonlijk HOUDT !! en dat het enige, echte belangrijke in ons leven is, om uit die liefde te leven.

Vroeger zouden we gezegd hebben: Ja, maar dat kan toch niet, hoe kon die Henri Nouwen dan in die r.k.-kerk blijven? Pas op, Jezus zelf zegt, dat Hij in die kerken kinderen heeft en gelukkig blijven zij in de kerk om, zoals Henri Nouwen, vele duizenden te bereiken met het Evangelie.

Met dit voorbeeld, en we zouden er vele aan kunnen toevoegen, is het duidelijk, dat er uit Thyatira ook velen zullen worden opgenomen, als Jezus komt.


Dan komen we nu aan de Sardes-periode en tot deze kerken zegt Jezus:
“Bedenk dan, hoe gij het ontvangen en gehoord hebt en bewaar het en bekeer u. Indien dan gij niet wakker wordt, zal Ik komen als een dief en gij zult niet weten, op welk uur Ik u zal overvallen”. Openbaring 3 vers 3.


Wat zal dat erg zijn, als de protestantse kerken overrompeld zullen worden en zij de opname zullen missen!

Maar gelukkig: Er zijn enkele personen in Sardes, die hun klederen niet hebben bezoedeld. Vers 4.
Wat wil dat zeggen?

Dat betekent, dat ook in de protestantse kerken er eerlijke kinderen van God zijn, die leven naar de Schrift en de Heer verwachten.


De derde groep komt uit Philadelphia en dat was de gemeente, waar niets op viel aan te merken.

Eerlijkheidshalve moeten we echter vaststellen, dat deze onberispelijke gemeente haar hoogtepunten heeft gehad vóór 1900.
Deze gemeente heeft als gemeente de Heer verwacht.

We leven nu als Philadelphia-gemeente in het Laodiceeërs-tijdperk.
We moeten echter vaststellen, dat er vandaag eigenlijk geen enkele kerk of kerkelijke organisatie zondermeer onaangetast is gebleven door de lauwe geest van deze tijd.


We gaan weer de drie stromingen langs. Eerste is Thyatira.
De rooms-katholieke- en orthodoxe kerken hebben helaas nog steeds hun historische misvattingen, die een belemmering zijn voor het eenvoudige oprechte geloof. Lees nog eens het hoofdstuk, dat over Thyatira gaat.

De tweede is Sardes.
Het protestantisme kent vandaag twee uitersten, die we voor het gemak maar rechts en links noemen.
Aan de linkerzijde vinden we de vrijzinnige kerken met als afschuwelijk voorbeeld de gereformeerde kerken, die binnen 60 jaar van Schriftgetrouw tot vrijzinnig zijn geworden.

De schrijver van het boek “Op weg naar een volmaakte wereld”, waaruit ik (jw) de jullie toegestuurde artikelen ontleen, staaft dit gegeven met het volgende verhaal:

“Ik ontmoette een vriend die mij het volgende vertelde:
“Met Pasen ben ik huilend de kerk uit gelopen, want met prachtige woorden werd ons verteld, dat we de opstanding van Jezus Christus vooral niet letterlijk moesten nemen…
Ik ga straks met Hemelvaartsdag naar de kerk en ik heb de dominee gevraagd, of hij alsjeblieft nog iets heel zou willen laten van de hemelvaart!”
Het “algemeen betwijfeld christelijk geloof” van Harry Kuitert, voormalig gereformeerd predikant, is zeker niet een aansporing om de Heer van de hemel te verwachten…

Aan de rechterzijde bevinden zich de verschillende soorten zware Gereformeerde Gemeenten en het is opmerkelijk, dat zij zich heel goed kunnen handhaven in ons zeer moeilijke Laodicea-tijdperk.
Met grote schrik moeten we echter vaststellen, dat deze kerken niets te bieden hebben.
Hun leer staat vast en wordt met vuur verdedigd.
Hun wereldmijding is opmerkelijk en zelfs bewonderenswaardig.
Hun aanbod van het Evangelie is echter zo goed als nihil, omdat de uitverkiezing daar geen ruimte voor geeft…
Trouw gaat men iedere zondag naar de kerk, ook al is er geen predikant en moet men luisteren naar een preeklezing.
Nauwgezet worden de regels gevolgd, maar na 30, 40 of 50 jaar kerkgang weet men nog niet, of men er wel bijhoort…

De vraag is: wie houdt deze mensen van het ware Evangelie –d.i. de blijde Boodschap- af? We weten allemaal, dat de satan overspelers, moordenaars en dieven in zijn greep heeft, maar beseffen we ook, dat vele duizenden keurige kerkmensen op een heel vrome manier ook door de boze gebonden worden?
Jezus noemde Sardes een “dode gemeente”…


Men zegt vandaag: “Ik ben rijk en heb mij verrijkt en heb aan niets gebrek… “ Vers 17.

Het leven is comfortabel geworden, want we hebben alles in alle opzichten.
We zijn volkomen onafhankelijk geworden en hebben niemand meer nodig.
De cao staat garant voor ons inkomen en als ons iets overkomt, dekt de verzekering de schade.
Onze sociale wetgeving is zeker voor zeer velen een geweldige zegen, maar er is nog nooit zoveel gelogen en bedrogen, sinds we op slinkse manier de wet kunnen ontduiken…

We hebben ons verrijkt (kredietcrisis anno 2009 !)en daarom is er een zwartgeldcircuit, dat in de miljarden loopt..en tot in de hoogste regionen weet men zich te verrijken op oneerlijke wijze.
Trouwens, het werkwoord verrijken veronderstelt op zich niet veel positiefs.

Er zijn helaas voorbeelden in ieders omgeving van “gelovigen”die zich op leugenachtige wijze verrijken, of liever: zich rijk stelen.
De geest die hier achter zit heet mammon en neem maar aan, dat hij een zeer slimme mammon is.
Ook in onze eigen gemeenten, kerken, worden we op de proef gesteld en moeten we soms radicaal voor Jezus kiezen en mammon afwijzen.

HEBZUCHT IS NIETS ANDERS DAN AFGODERIJ. Colossenzen 3:5: 5
Laat dus wat aards in u is afsterven: ontucht, zedeloosheid, hartstocht, lage begeerten en ook hebzucht – hebzucht is afgoderij –,

DE WORTEL VAN ALLE KWAAD IS DE GELDZUCHT. 1 Tim. 6:10
10 Want de wortel van alle kwaad is geldzucht. Door zich daaraan over te geven, zijn sommigen van het geloof afgedwaald en hebben ze zichzelf veel leed berokkend.

Veel meer “christenen”dan wij vermoeden staan onder invloed van deze demonische macht mammon.

Voorgangers en oudsten en vooral evangelisten en zendelingen moeten zich heilig voornemen zich nooit in te laten met deze vuile geest.

“Ik heb aan niets gebrek!”

Uit deze typering van de gemeente van Laodicea komt een gemeente naar voren, die eigenlijk zegt: Ik heb niemand en niets nodig.
Jezus heeft onze tijd wel heel duidelijk vooruit gezien…
We hebben zowat het toppunt van onze onafhankelijkheid bereikt en we zijn zeker van de wieg tot het graf. Daarom hebben we vandaag niemand meer nodig ! Een betere voedingsbodem voor liefdeloosheid is nauwelijks te vinden…

“Gij weet niet, dat gij zijt de ellendige en jammerlijke en arme en blinde en naakte…” Vers 17

Als je denkt, dat je zowat alles beter weet en je hebt alles en je komt dus ook niets te kort en je denkt verder, dat je in geestelijk- en materieel opzicht heel rijk bent en Jezus zelf zegt dan, dat dit alles slechts schijn is en Hij vertelt je dan, dat je een ellendige, beklagenswaardige, ongeestelijke blinde bent, die geestelijk niets om het lijf heeft, dan moet er heel wat gebeuren, wil degene, die aangesproken wordt, aannemen, wat Jezus hier zegt.

Wij leven in een tijd, dat men niet wíl beseffen, hoe ellendig de Laodiceeërs er aan toe zijn en het feit, dat er een grote afval is, schijnt ook weinig indruk te maken.

Jezus zegt: “Gij wéét niet!” d.i. “Het ontgaat jullie!” Jullie hebben niet in de gaten, hoe ver jullie van de waarheid zijn afgedwaald.


De bestudering van Laodicea is zeer ontmoedigend, behalve, als we de boodschap van Jezus serieus nemen en –Gode zij dank- gebeurt dit:

In de Thyatira-gemeente zien we een opleving: de charismatische beweging onder de katholieken in Amerika heeft duizenden nader tot Christus gebracht en zeer velen zijn gedoopt met de Heilige Geest, spreken en zingen in tongen en zien uit naar de komst van Jezus en zij zullen opgenomen worden naar de belofte die Jezus aan Thyatira heeft gegeven.

In de Sardes-gemeente in ons vaderland is weliswaar heel weinig beweging, maar ook hier staan (jonge) mensen op, die niet tevreden zijn met de huidige geestelijke toestand binnen hun kerk en daardoor ontstaan Bijbelkringen, gebedsgroep en evangelisatie-groepen.

Evangelisatiewerk

Stichting Reformatorisch Appèl heeft diverse werkgroepen waaronder de werkgroep ‘Evangelisatiewerk’. Deze werkgroep houdt zich bezig met het werk rondom evangelisatieacties bij discotheken, (refo-) cafés en andere uitgaansgelegenheden. Soms gaan we specifiek naar de zogenaamde reformatorische uitgaansgelegenheden en anders zoeken we de discotheken en uitgaansgelegenheden op waar ook veel jongeren vanuit de gereformeerde gezindte zijn. We vinden het heel belangrijk om de jongeren op te zoeken en hen te wijzen op het geluk en de vreugde in het leven met de Heere Jezus. Ondanks de grote duisternis die er heerst onder de jeugd merken we toch dat veel jongeren nog wel openstaan voor een goed gesprek. We merken dat veel jongeren het echte geluk missen en op zoek zijn naar het doel van hun leven. Steeds weer blijkt dat juist zij de behoefte hebben aan warmte, liefde en aandacht. Die jongeren mogen we wijzen op die vreugde die alléén in Christus Jezus te vinden is.Naast de evangelisatieacties bij uitgaansgelegenheden organiseren we ook andere activiteiten waarbij het getuigenis van het Evangelie centraal staat. Hierbij gaat het veelal om incidentele acties zoals het zingen op markten, het uitdelen van folders en boekjes in een winkelstraat of het bezoeken van asielzoekerscentra. Daarnaast houden we ons als werkgroep ook bezig met het aanschaffen van confronterend evangelisatiemateriaal, waarbij het gaat om een heldere confronterende boodschap. De praktijk leert dat het meegeven van een kaartje met een korte boodschap heel nuttig blijkt te zijn. Zeker als de jongeren dit de volgende dag nog eens na kunnen lezen, ook die eenvoudige middelen wil de Heere zegenen.

De Philadelphia-gemeenten van de vorige eeuw hebben hun voortzetting in de Baptisten-kerken, in de Evangelische gemeenten, de Pinkstergemeenten, de Volle Evangeliegemeenten en allerlei soorten vrije- en charismatische gemeenten.
I
eder die een beetje thuis is in de evangelische wereld, weet, dat er ook in deze gemeenten een grote invloed van Laodicea is en dat de leiding vaak grote moeite heeft om de gemeente buiten de verkeerde invloedssfeer te houden.

In sommige gemeenten en kerken die Philadelphia-gemeenten zouden moeten zijn, laat men de geest van Laodicea binnen door homo-sexualiteit, echtscheiding, vrije sex, e.d. niet meer te veroordelen als zonde.
Het oordeel over hen ligt gereed, want God laat Zijn Woord niet vallen !

Vers 18. “……raad Ik u aan van Mij te kopen goud, dat in het vuur gelouterd is, opdat gij rijk moogt worden, en witte klederen, opdat gij die aandoet en de schande uwer naaktheid niet zichtbaar worden; en ogenzalf om uw oogleden te bestrijken, opdat gij zien moogt”.

Jezus raadt de gemeente van Laodicea aan om gelouterd goud van Hem te kopen en vanzelfsprekend bedoelt Hij daarmee niet, dat Hij ze rijk wil maken in geld (want ze zijn al rijk), maar Hij wil hen rijk maken in geestelijk opzicht.
In de profetie heeft goud de betekenis van geestelijke rijkdom die van boven komt.
We vinden dat vooral terug in de tabernakel en de tempel: zo zijn bijvoorbeeld de ark en het reukofferaltaar overtrokken met gelouterd goud, een heenwijzing naar boven, van waar wij alle zegen mogen verwachten.

Wij kunnen deze geestelijke rijkdom alleen ontvangen, als we het heiligdom binnengaan en daaraan vooraf gaat een totale overgave aan de Heer, zodat onze harten gevuld kunnen worden met lof, dank en aanbidding.

Om het heiligdom binnen te gaan, moest de priester geheel gereinigd zijn en als hij dan binnenging, werd hij door de zware gordijnen volkomen afgesloten van de buitenwereld en daar binnen kon zelfs geen zonnestraaltje doordringen.
Het licht in het heiligdom komt alleen van de zevenarmige kandelaar, eveneens van louter goud en symbool van de Heilige Geest

Christus heeft de gemeente gemaakt tot een koninkrijk en tot priesters voor Zijn God en Vader. Openbaring 1 vers 6 : Genade zij u en vrede van hem die is, die was en die komt, en van de zeven geesten voor zijn troon, 5 en van Jezus Christus, de betrouwbare getuige, de eerstgeborene van de doden, de heerser over de vorsten van de aarde. Aan hem die ons liefheeft en ons van onze zonden heeft bevrijd door zijn bloed, 6 die een koninkrijk uit ons gevormd heeft en ons heeft gemaakt tot priesters voor God, zijn Vader – aan hem komt de eer toe en de macht, tot in eeuwigheid. Amen.
Dat is onze roeping en wij zijn dan pas echt rijk, als we gehoor geven aan deze roeping. Jezus biedt deze rijkdom aan alle christenen en ook aan alle naam-christenen van onze Laodiceatijd.

“….en witte klederen, opdat gij die aandoet en de schande van uw naaktheid niet zichtbaar worde”.

De witte kleding spreekt van de verlossing en de heilige wandel der gelovigen.


In hoofdstuk 7 wordt gesproken over een schare, die niemand tellen kan en die gekleed gaat in witte gewaden en dan zegt de oudste tot Johannes: “ …en zij hebben hun gewaden gewassen en dit wit gemaakt in het bloed van het Lam”.

“ Het bloed van Christus reinigt van alle zonde”. 1 Joh. 1 vers 7.

Jezus zegt tot de gemeente van Laodicea, dat zij Hem nodig hebben om hun zondige schaamte te bedekken.
Hij biedt ze deze kleding aan !
Men kan het ook zo stellen: Jezus smeekt de “ christenen” van Laodicea om echt christen te worden, door hun zonden te laten afwassen door het bloed van het Lam.

“…en ogenzalf om uw oogleden te bestrijken, opdat gij zien moogt”.

De oogzalf die in Laodicea gemaakt werd, was een zeer bekend geneesmiddel, dat ver buiten Laodicea werd voorgeschreven.
Nu zegt Jezus, dat ze Zijn oogzalf nodig hebben om geestelijk ziende te moge worden.

Jezus zei tot de godsdienstleraar Nicodemus: “Tenzij iemand wederom geboren wordt, kan hij het koninkrijk God niet zien”.

De Laodiceërs hebben wedergeboorte nodig, ook vandaag.
Je vraagt je af, hoe het toch komt, dat we vaak zo vaag over wedergeboorte en bekering horen spreken.
Waarom kan je wel zo maar aan iemand vragen of hij getrouwd is en kinderen heeft en waarom kan je niet aan een “christelijk” persoon vragen of hij/zij wedergeboren is?!
Waarom helpen vele predikanten hun gemeenteleden niet, als het gaat over bekering en wedergeboorte?!
Dit is toch het belangrijkste facet van hun beroep?!


Vers 19. “Allen die Ik liefheb, bestraf Ik en tuchtig Ik: wees dan ijverig en bekeer u”.

In de oorspronkelijke tekst staat in plaats van “bestraf” het woord “berisp”.
God berispt en tuchtigt Zijn kinderen, d.w.z. Hij tracht Zijn kinderen weer op de goede, oorspronkelijke weg terug te brengen en Hij gebruikt daarvoor velerlei middelen, die echter altijd “terugkeer”, “bekering”, tot doel hebben.

Het karakter van straf echter is anders: goddelozen worden gestraft, maar kinderen van God worden getuchtigd en berispt.
De volgende teksten maken het bovenstaande duidelijk:
“Mijn zoon, acht de tuchtiging van de Heer niet gering en verslap niet, als gij door Hem bestraft wordt, want wie Hij liefheeft, tuchtigt de Here en Hij kastijdt iedere zoon, die Hij aanneemt.Als tuchtiging hebt gij dit te dragen: God behandelt u als zonen, want is er wel een zoon, die niet door zijn vader getuchtigd wordt”. Hebreeën 12 : 5-7.

Zie ook Hebreeën 12 : 8-17 en Spreuken 3 : 11 en 12.

Bestraffen is hetzelfde als berispen en heeft een duidelijke positieve bedoeling. Straffen heeft veel meer te maken met vergelding. De gemeente van Laodicea wordt niet gestraft, maar berispt en opgeroepen tot bekering.

“Wees dan ijverig en bekeer u”.
Bekering is een begrip, dat in ons vaderland vaak nog een heel verkeerde inhoud heeft gekregen. Voor velen is bekeren een onmogelijke zaak. Dat gaat zo maar niet. Dat kun je toch niet zelf?!
Daar komt heel wat bij kijken en dat “moet je gegeven worden”….

Onze eerste bekering is het ogenblik, wanneer wij ons afwenden van de wereld en de zonde en ons toekeren naar Jezus en Hem aannemen als de door God gezonden Verlosser.

Vele tientallen teksten in de Bijbel nodigen ons uit om ons om te keren en als we dat niet zouden kunnen, dan zou Jezus ons een totaal verkeerd bevel geven en zouden we Hem van leugen kunnen betichten !
Onze eerste bekering wordt gevolgd door dagelijkse bekering en iedere christen wordt alleen geheiligd door zich dagelijks af te wenden van wat God niet kan goedkeuren.


Allen die vandaag deze opdracht van Jezus aan de Laodiceeërs opvolgen, zullen deel krijgen aan de volheid van het geloof. Er is hoop !


Vers 20. “Zie, Ik sta aan de deur en Ik klop. Indien iemand naar mijn stem hoort en de deur opent, Ik zal bij hem/haar binnenkomen en maaltijd met hem/haar houden en hij/zij met mij”.

Jezus staat buiten de gemeente van Laodicea. Hij klopt op de deur van iedere Laodiceëer, want vanaf de buitenkant kán Hij de deur niet openmaken !
Ieder moet persoonlijk de grendel van zijn hart openschuiven om Jezus binnen te laten. God heeft ons uitverkoren om zelf de keus te kunnen maken.

Jezus wil binnenkomen en samen met de gelovige maaltijd houden. Ook in Israël deelt men de maaltijd niet met vreemden, maar met vrienden. Jezus wil juist vandaag onze Vriend zijn om in onze verwarde geestelijke tijd allereerst met Hem rekening te houden en uit Zijn kracht te leven.


Het is zeer opmerkelijk, dat veel mensen die de kerk vaarwel hebben gezegd, toch beweren, dat zij wel gelovig zijn.
De kerkafval is groot vandaag, maar eveneens kunnen we vaststellen, dat er nog nooit zoveel “gelovigen” buiten de kerk zijn geweest als nu en dit bevestigt duidelijk, dat we nu in het Laodicea-tijdperk leven: het tijdperk van de Gemeente nadert zijn einde.


Vers 21 en 22. “Wie overwint, hem/haar zal ik geven met Mij te zitten op Mijn troon, gelijk ook Ik heb overwonnen en gezeten ben met Mijn Vader op Zijn troon. Wie een oor heeft, die hore, wat de Geest tot de gemeenten zegt”.

Jezus Christus heeft zeven keer tot al Zijn gemeenten gezegd: Wie overwint… Hij is zelf een overwinnaar in het geloof, want Hij heeft de opdracht die Hij van de Vader kreeg, vervuld: Hij, God het Woord, heeft de hemelse heerlijkheid verlaten en is als mens geboren in een stal.

Hij heeft de zonde van de wereld weggedragen aan het kruis en met Zijn bloed betaald voor onze zonden. Hij heeft de toorn van God tegen de zonde voor ons gedragen en daarvoor de prijs betaald met Zijn sterven. Hij heeft Zijn missie vervuld, toen Hij uitriep: “Het is volbracht”.

Hij heeft overwonnen en heeft de geloofsstrijd geheel volbracht en daarom heeft Jezus een plaats gekregen in de troon van Zijn Vader.

Voor Zijn komst naar de wereld was Hij alleen God het Woord, maar na Zijn overwinning neemt Hij plaats op de troon van God als God het Woord en mens, in één Persoon verenigd, en Hij wijst ons erop, dat als wij overwinnen in het geloof, wij eveneens een plaats krijgen op Zijn troon.

We moeten dit geestelijk verstaan: Wie overwint, krijgt deel aan de regering van God en Christus tot in alle eeuwigheden.
Wat een ongelooflijke rijkdom heeft God bereid voor degenen die niet alleen in Hem geloven, maar die ook in het geloof overwonnen hebben !


Vers 22. “Wie een oor heeft, die hore, wat de Geest tot de gemeenten zegt”.

Wie heeft er nu geen oor?! Iedereen wordt toch met een oor geboren en daarom gebruikt Jezus zo’n eenvoudige uitdrukking, om ons te laten weten, dat wij al die zegeningen van God kunnen ontvangen !
We hoeven maar één ding te doen, namelijk onze oren te gebruiken en te horen, wat God tot ons zegt in Zijn Woord.


In de tijd van Johannes werd het boek Openbaring vaak voorgelezen, want lang niet alle mensen konden lezen.
Zij moesten het hebben van het horen voorlezen. Daarom staat er in hoofdstuk 1 vers 3. “Zalig hij die voorleest en zij, die horen de woorden der profetie en bewaren hetgeen daarin beschreven staat, want de tijd is nabij”.


We zijn nu aan het einde gekomen van het eerste gedeelte van Openbaring, namelijk de zeven brieven aan de zeven gemeenten, de profetie over de gemeente vanaf het begin tot het eind.

Deze profetie nadert zijn eindvervulling: de klok van de gemeente staat op enkele ogenblikken voor het eind.
Het eind van de gemeente begint met de opstanding en de opname van de overwinnaars uit alle gemeente-perioden.

1 Thessalonicenzen 4 : 14 - 18:
14 Want als wij geloven dat Jezus is gestorven en is opgestaan, moeten wij ook geloven dat God door Jezus de doden naar zich toe zal leiden, samen met Jezus zelf. 15 Wij zeggen u met een woord van de Heer: wij, die in leven blijven tot de komst van de Heer, zullen de doden in geen geval voorgaan. 16 Wanneer het signaal gegeven wordt, de aartsengel zijn stem verheft en de bazuin van God weerklinkt, zal de Heer zelf uit de hemel neerdalen. Dan zullen eerst de doden die Christus toebehoren opstaan, 17 en daarna zullen wij, die nog in leven zijn, samen met hen worden weggevoerd op de wolken en gaan we de Heer in de lucht tegemoet. Dan zullen we altijd bij hem zijn. 18 Troost elkaar met deze woorden.

Velen klinkt dit maar vreemd in de oren ! Waarom niet de opstanding en opname van álle christenen?!

Een eerlijk antwoord: uit de zeven brieven van Jezus aan de ganse gemeente belooft Hij een zevenvoudige zegen alleen en uitsluitend aan de overwinnaars, aan hen, die met hart en ziel volgen en Zijn Woord tot het einde bewaren.

Als we niet zonder Hem kunnen leven en Hem dagelijks in ons hart vereren met onze toewijding, dan behoren we bij de overwinnaars en kunnen we met groot verlangen uitzien naar Zijn komst.

Ken je, kent u, Jezus nog niet als je/uw Verlosser en wil je je hele leven volkomen aan Hem geven, dat raad ik je/u aan een stille plaats te zoeken, net als Mozes deed in de tent buiten de legerplaats, op je knieën te gaan en vers 20 van hoofdstuk 3 (zie hierboven) enkele malen rustig te lezen en dan heel bewust te doen, wat Jezus in die tekst van je vraagt.

Dan zou je/u met je eigen woorden ongeveer het volgende kunnen bidden:

Heer Jezus, U zegt in uw Woord, dat U aan de deur van mijn hart klopt en ik geloof U op uw Woord.
Ik wil U graag binnenlaten in mijn hart.
U kent mijn leven en ik geef mijn leven met al mijn zonden aan U.
Ik dank U, dat U voor mij gestorven bent aan het kruis.
Ik neem U aan als mijn Heiland.
Ik dank U, dat U mij aanneemt als Uw kind en dat ik voor altijd van U mag zijn.
Amen.